Một cây đèn của bà lão nghèo

[Thiện hữu]

Một thưở nọ, Phật ở nước La Duyệt Kỳ (1) trong núi Kỳ Xà Quật (2). Lúc ấy, vua A Xà Thế (3) thỉnh Phật thọ trai xong; đức Phật trở về tinh xá Kỳ Hoàn.

Nhà vua bàn với Kỳ Bà (4):

- Hôm nay thỉnh Phật, Phật thọ trai đã xong, ta còn phải nên làm gì nữa?

Kỳ Bà tâu:

- Chỉ cần đốt nhiều đèn cúng Phật.

Nhà vua liền ra lệnh đem đủ một trăm hộc dầu mè đến tinh xá Kỳ Hoàn cúng dường.

Lúc bấy giờ, có một bà lão nghèo có lòng chí thành muốn cúng Phật mà không có tiền; thấy vua làm công đức ấy, bà rất cảm kích, đi xin được hai đồng tiền, đến tiệm mua dầu mè.

Chủ tiêm hỏi:

- Bà lão nghèo quá, xin được hai đồng tiền, sao chẳng để mua đồ ăn?

Bà đáp:

- Tôi nghe nói đức Phật tại thế rất khó gặp, trăm kiếp mới gặp một lần. Tôi may mắn được gặp Phật ở đời mà không có gì để cúng dường. Hôm nay thấy vua làm công đức lớn vòi vọi vô lượng, làm phấn khởi ý tôi; tuy thật nghèo khó mà cố muốn đốt một ngọn đèn cúng Phật để gieo căn lành cho đời sau.

Chủ tiệm biết tấm lòng chí thành của bà, bán cho bà hai đồng dầu được hai cáp (5), đặc biệt cho thêm ba cáp nữa, cộng thành năm cáp.

Bà lão đi đến trước Phật, đốt đèn cúng dường và nghĩ rằng dầu này chẳng đủ cháy đến nửa đêm, bèn tự thệ rằng: "Nếu đời sau tôi đắc đạo như Phật, dầu sẽ cháy suốt đêm, ánh sáng không tắt". Bà đãnh lễ Phật xong, lui ra.

Những ngọn đèn của nhà vua đốt hoặc tắt hoặc hết dầu, tuy có người chăm nom song cũng không giáp hết được. Một ngọn đèn của bà lão đốt ánh sáng rực rỡ hơn các ngọn đèn khác, cháy suốt cả đêm không tắt, dầu cũng chẳng hết và cháy mãi đến sáng.

Phật bảo Mục Liên:

- Trời sáng rồi, ông hãy tắt các ngọn đèn đi!

Ngài Mục Liên vâng lệnh lần lượt đi tắt các ngọn đèn. Các ngọn đèn đều tắt, duy có ngọn đèn của bà lão dập ba lần chẳng chịu tắt, Ngài bèn dùng cà sa quạt nó, ánh sáng càng thêm.

Phật bảo Mục Liên:

- Thôi, thôi! Đó là ánh sáng công đức của Phật vị lai, chẳng phải thần lực của ông có thể hủy diệt được.

Vua nghe được chuyện nầy, đem hỏi Kỳ Bà:

- Ta làm công đức to tát như thế mà Phật chẳng thọ ký cho ta, còn bà lão chỉ đốt một ngọn đèn mà được Phật thọ ký, tại sao vậy?

Kỳ Bà tâu:

- Nhà vua cúng dường tuy nhiều mà tâm chẳng chuyên nhất; chẳng bằng bà lão ấy hết lòng đối với Phật.

Kinh A Xà Thế Vương Thọ Quyết


Giải thích: (1) Nước La Duyệt Kỳ (Rajagraha) là thành Vương Xá.
(2) Núi Kỳ Xà Quật (Gijjhahuta) tức là núi Linh Thứu.
(3) Vua A Xà Thế (Ajatasatru) dịch là Vị Sanh Oán.
(4) Kỳ Bà (Jivaka).
(5) Cáp là đơn vị đo dung lượng. 1 cáp = 1/100 hộc.