Một bài kệ trong kinh Lăng Già

[binh]

Đại Huệ ! Thức tương tục diệt, bởi nhơn tương tục diệt thì thức tương tục mới diệt. Do chỗ theo diệt ( chỗ theo tức bất giác) và duyên diệt nên thức tương tục diệt.
Đại Huệ ! bởi tại sao ? Vì là chỗ nương theo của nó diệt. Chỗ nương theo của nó là do vọng tưởng từ vô thỉ huân tập. Duyên là kiến phần, tướng phần v.v…thức cảnh vọng tưởng của tự tâm.

Tương tục tức là lưu trú. Lưu trú là do các tướng hư vọng chẳng thật làm nhơn. Đây là vọng tưởng từ vô thỉ huân tập. Lấy tướng tất cả căn thức làm kiến phần, thức cảnh vọng tưởng của tâm làm tướng phần, là duyên. Nhơn diệt thì lưu trú tự diệt. Nhơn của chỗ theo diệt nên duyên cũng diệt. Nhơn duyên thảy đều diệt nên lưu trú tự diệt.
Tóm lại mê thì chơn biến thành lưu trú. Bởi vì Như Lai tàng chẳng giữ tự tánh, nên không thể tự trở lại được. Tánh lưu trú này động liền sanh kiến phần, tướng phần gọi là hư vọng. Lại lấy cái hư vọng làm chỗ nương.
Thức tánh mênh mang, không chỗ nương tựa, bèn lấy kiến, tướng vọng động của mình làm chỗ nương nhờ (gọi là nhơn nương) . Vì nương theo hư vọng này nên biến ra in tuồng có căn thức, lại lấy căn thức làm duyên. Thức tánh mênh mang không chỗ dẫn phát, bèn lấy căn thức của mình biến hiện làm chỗ dạo chơi. Nên gọi là duyên hiện.
Mới biết hai tướng nhơn-duyên nuôi lớn thức lưu trú. Hai tướng có thể hoại mà chơn tướng của thức lưu trú chẳng hoại, chỉ tại trong mê không thể tự giữ. Vì thế chỉ gọi là lưu trú, chẳng gọi là chơn. (chỉ khác ở chỗ trở lại và không trở lại). Cho nên ngộ thì lưu trú liền chơn, bỗng nhiên biết đường trở về, chóng quên chỗ nương tựa. Do đó Bồ Tát có ra đời, chẳng nhờ duyên mà hiện. Vì thế nên nói tướng diệt, thì thức lưu trú đến đây mới cứu cánh diệt. Mê thì hai tướng hoại và chẳng hoại làm nhơn. Ngộ thì lưu trú và tướng cùng nhau giải thoát. Song cốt tại chỗ mê – ngộ vọng phân chứ chơn tánh không khác. (Chõ này là lý do người trí đương nhiên tự hợp).

[binh]

Này Đại Huệ ! ví như khối đất với vi trần, chẳng phải khác, chẳng phải không khác, vàng và các món trang sức cũng lại như vậy. .
Đại Huệ ! Nếu khối đất và vi trần khác thì khối đất không phải do vi trần làm thành, vì thế nên chẳng phải khác. Nếu chẳng khác thì khối đất và vi trần không sai khác.

Đây là dụ cho chơn tướng của Tàng thức và chuyển thức chẳng phải một, chẳng phải khác, để rõ chuyển thức diệt mà tàng thức chẳng diệt. Ngoại đạo chấp đoạn kiến (cho rằng chết là hết, chuyển thức và Tàng thức cùng diệt) chỉ vì không biết nhơn sanh của thức lưu trú. Cho nên giữ chơn thì cũng giữ vọng, bỏ vọng thì gồm chơn cùng bỏ. Khi mê ngộ chưa phân, lúc ấy một hay khác khó nói vậy.

[binh]

Như thế Đại Huệ ! Chuyển thức và chơn tướng của Tàng thức, nếu khác thì Tàng thức không phải là nhơn. Nếu chẳng khác thì Chuyển thức diệt, Tàng thức cũng phải diệt, mà chơn tướng của nó thật chẳng diệt.
Thế nên, Đại Huệ ! Chẳng phải tự chơn tướng diệt, chỉ nghiệp tướng diệt mà thôi.
Nếu Chơn tướng diệt thì chẳng khác ngoại đạo chấp đoạn kiến.

Hiện thức tức tàng thức, còn Phân biệt sự thức tức chuyển thức, cả hai nương nhau sanh khởi, nên chẳng phải khác. Song khi chuyển thức diệt thì chơn tướng của Tàng thức chẳng diệt, nên cũng chẳng phải một. Khi mê thì chơn biến làm tàng, chơn tướng hằng ở trong nghiệp tướng của Tàng thức. Khi ngộ thì nghiệp tướng tiêu dung, Tàng vốn Chơn.
Cho nên nghiệp nhơn mê mà có, Tàng do ngộ mà dẹp trừ. Nói Tàng thức diệt chỉ là nghiệp tướng diệt, chẳng phải chơn tướng diệt.

[binh]

(bỏ phần nói về ngoại đạo)

BÁC TÀ, ĐOẠN VỌNG CÓ – KHÔNG
Lại nữa Đại Huệ ! Vọng tưởng ba cõi khổ diệt được thì vô minh, ái, nghiệp, duyên liền diệt. Lúc đó cảnh huyễn do tự tâm hiện ra theo đó mà thấy.

Ba cõi là dục giới, sắc giới và vô sắc giới đều là cõi khổ, đều là huyễn hoặc, do vô minh, tham ái cùng các duyên khác tạo ra. Vô minh và tham ái tạo nghiệp trói buộc trong sinh tử. Ba thứ hoặc (vô minh), nghiệp, khổ đều duy tâm hiện ra. Người đời không biết, chấp cho là thật, vọng sanh phân biệt. Hoặc lại khởi hoặc, khổ càng thêm khổ, mắc sâu vào trong hư vọng, không thể tạm bỏ.

[binh]

Đại Huệ ! Kia hoặc chấp tương tục, hoặc sự, hoặc sanh, hoặc hữu, hoặc Niết Bàn, hoặc đạo, hoặc nghiệp, hoặc quả, hoặc đế đều là luận phá hoại, đoạn diệt. Vì cớ sao ? vì lời chấp này hiện tiền không thể được, và sẽ vô phần đối với chỗ thấy cứu cánh.
Đại Huệ ! ví như cái bình bể không làm được việc của cái bình, cũng như hạt giống bị cháy không thể làm được việc nảy mầm.

Chấp tương tục tức chấp các thức lưu trú, chấp sự tức sự tướng, chấp sanh tức chấp nhơn duyên sanh diệt, chấp hữu tức chấp có.
Đây là chấp các pháp thế gian.
Từ Niết Bàn đến Đế (Đệ Nhất Nghĩa) là các pháp xuất thế gian.
Các pháp thế gian và xuất thế gian đều do tự tâm hiện ra, huyễn vọng không thật. Nếu chấp nó là nhơn hay là quả , chấp là có hay là không đều sai. Đều đi vào mê lầm, nên nói “Không thể được”.
Nếu chấp như trên đều không thể thấy được cứu cánh, chơn tướng của các pháp, nên nói giống như cái bình bể, như hạt giống bị cháy.

[binh]

Như thế Đại Huệ ! Nếu tánh ấm, giới, nhập đã diệt, hiện diệt, sẽ diệt thì tự tâm vọng tưởng thấy vô nhơn kia không thứ lớp sanh.

Vì ngoại đạo không biết rằng lấy lưu trú làm nhơn, sanh thức tương tục, Cái tương tục này do mê tánh chơn mà khởi, căn trần theo đó mà hiện. Căn trần tuy diệt mà tương tục chẳng diệt. Tương tục tuy diệt mà thể tương tục chẳng diệt. Nghĩa là chỉ có nghiệp tướng diệt, mà chơn tướng chẳng diệt.
Ngoại đạo vì chấp các thức lưu trú là thực, chấp sự tướng là thật có. Cho rằng khi các căn sanh thì ấm, giới nhập cũng sanh, các căn diệt thì ấm, giới nhập cũng diệt.
Cho là thật sanh thì không biết rằng do mê chơn như mà khởi.
Cho là thật diệt thì chẳng rõ cái thể tự tánh vô sanh.

GHI CHÚ
Chấp pháp giới tự nhiên mà có , không có sanh nhơn (nguồn gốc), gọi là hữu chủng
Chấp pháp giới do vô minh sinh ra, xưa nay không có, gọi là vô chủng.

[binh]

Đại Huệ ! nếu lại nói vô chủng, hữu chủng, thức do ba duyên hợp lại mà sanh thì rùa cũng sanh lông, cát ép ra dầu.
Thuyết hữu chủng, vô chủng sai lầm như thế, nếu có tạo ra cái gì, thẩy đều là không, vô nghĩa

Tất cả căn, trần đều do nội thức biến dường như hiện tiền, như do duyên hợp, chẳng phải là không. Nhưng do mê khởi chẳng phải là có. Vốn là lý vô sanh, mà lầm chấp là nhơn tướng (chơn như vốn vô sanh, nhưng mê làm mà chấp là chơn như sanh muôn pháp). Cũng như rùa vốn không có gốc lông mà sanh lông, cát không có góc dầu mà sanh dầu. Chuyện vô lý.

GHI CHÚ
Chấp pháp giới tự nhiên mà có , không có sanh nhơn (nguồn gốc), gọi là hữu chủng
Chấp pháp giới do vô minh sinh ra, xưa nay không có, gọi là vô chủng.

[binh]

E – CHỈ BÀY LÌA VỌNG ĐƯỢC CHỨNG

Đại Huệ ! Nếu Sa môn và bà la môn (người tu tại gia) lìa chấp tự tánh, như mây nổi, như vòng lửa, thành càn thát bà, không sanh, huyễn, sóng nắng, trăng đáy nước, và như mộng, trong ngoài đều do tâm hiện. Vọng tưởng hư ngụy từ vô thỉ chẳng lìa tự tâm. Nhơn duyên vọng tưởng diệt hết thì lìa vọng tưởng năng thuyết - sở thuyết, năng quán – sở quán, thọ dụng, kiến lập thân đều là tàng thức. Nơi cảnh giới thức thì năng nhiếp thọ và sở nhiếp thọ dều chẳng tương ưng. Cảnh giới không thực có, lìa sanh, trụ, diệt tự tâm sinh khởi vào chỗ phân biệt.
Đại Huệ ! Bồ Tát kia chẳng bao lâu sẽ được xem thấy sanh tử và Niết Bàn là bình đẳng, được Đại Bi xảo phương tiện và vô khai phát phương tiện. Đại Huệ ! Kia đối với tất cả chúng sanh giới đều xem như mộng chẳng cần nhơn duyên, xa lìa cảnh giới trong ngoài, ngoài tâm không còn thấy gì khác, thứ lớp tùy vào chỗ vô tướng, thứ lớp tùy vào từ địa này đến địa kia, cảnh giới tam muội.

Chẳng biết rằng do mê khởi, nên vọng thấy pháp sanh. Nếu hiểu được các pháp là vọng, là hư dối thì xem đồng với huyễn hóa. Nếu cái thấy sai biệt bỗng nhiên không thì trí, bi thuận tánh vô ngại.
Nếu người ta đổi mê thành ngộ thì thấy tất cả pháp đều không tự tánh, như mây nổi, như vòng lửa v.v… không có sanh diệt. Ta thấy có tâm, có tướng trong ngoài chỉ bởi bất giác hư vọng từ vô thỉ, chẳng biết rằng toàn thể đều là tâm, không có phân biệt.
Nếu khởi quán như thế thì tất cả tâm, cảnh phân biệt liền dứt.
Quán căn thân, thế giới hiện tiền đều là tàng tức biến hiện. Liền cùng với năng thủ, sở thủ đều không tương ưng, không còn tất cả cảnh giới sinh diệt. Về sau mới từ tự tâm hiện lượng mà khởi tất cả các cảnh phân biệt. Do đó Bồ Tát này chẳng bao lâu sẽ được sanh tử, Niết Bàn cả hai đều bình đẳng, nếu có lập ra phương tiện đều là vô công dụng (không khởi nghiệp)
Quán chúng sanh giới duyên khởi là vô sanh , xa lìa tâm cảnh trong ngoài, không thấy có pháp gì ngoài tâm. Vào được sơ địa, vô phân biệt trí. Từ đây sẽ dần dần chứng nhập các địa.

[Tễu]

Kính Bác binh
Theo thiển ý của Tễu thì phần dưới nên dùng từ Kiến thay từ Quán
Vì đoạn Văn Kinh diễn giải cảnh giới Tự Tâm hiện (Do cái thấy khách quan một cách tự nhiên)
Còn từ Quán có thể hiểu lầm là cảnh giới có tác ý (Chủ quan)

Tễu: Kính

[binh]

đ/h Tễu thân mến
chữ quán này dùng trong sách do hòa thượng Thanh Từ dịch. Tôi không sửa được.
Hơn nữa dùng chữ quán đúng hơn dùng chữ kiến. Vì sao ?
Vì chữ kiến chỉ để dùng cho những cảnh thấy trước mắt, dùng mắt mà thấy, còn quán là dùng trí tuệ mà thấy. Thí dụ Không thể nói kiến duyên khởi được, mà phải nói là quán duyên khởi.

Kính chúc đ/h an vui

[Tễu]

Cám ơn Bác

Tễu: Kính

[binh]

Hiểu tam giới như huyễn , phân biệt quán sát sẽ được “Như huyễn tam muội“. Qua tự tâm hiện không chỗ có, được trụ Bát nhã ba la mật. Xả bỏ sanh kia tạo ra phương tiện vào “Kim Cang tụ tam ma đề” (chánh định), tùy vào thân Như Lai, tùy vào như như có biến hóa, thần thông tự tại, từ bi phương tiện đầy đủ trang nghiêm. Bình đẳng vào tất cả cõi Phật, vào chỗ ngoại đạo, lìa tâm, ý, thức. Bồ Tát này thứ lớp chuyển thân liền được thân Như Lai.

Đây là tướng từ Bát địa đến Thập địa. Bát địa đoạn câu sanh, ngã chấp hết, chứng vô công dụng đạo, việc làm đều dứt. Mười phươmg chư Phật đồng thanh khuyến phát , mới dùng như huyễn quán mà quán tam giới như huyễn, được như huyễn tam muội.
Qua được tự tâm không hiện chỗ có tức là vô công dụng đạo, chính là hành tướng của Bát địa. Đến Cửu địa mới hay thuyết pháp lợi sanh, đến Thập địa mới hay phân thân mười phương, kính thờ chư Phật. Nói là được vô ngại Bát nhã ba la mật.
“Sanh” kia là chỉ cho sanh tướng vô minh. Từ Thập địa về sau dùng ‘Kim Cang tụ định” mà đoạn “sanh tướng vô minh”, chứng pháp thân Như Lai thường trụ , tự nhiên có bất tư nghì nghiệp dụng , đầy đủ phương tiện, đầy đủ trang nghiêm, vào khắp tất cả cõi Phật vào vào chỗ ngoại đạo. Nên nói “Trên , cùng mười phương chư Phật đồng một từ lực, dưới, cùng lục đạo chúng sanh đồng một bi ngưỡng”. Đến đây mới gọi là lìa tâm, ý, thức được quả phương tiện nhị chuyển y. Bồ tát này chóng ngộ được tự lý, trừ sạch nghiệp lưu. Cả hai đều thù thắng, cho nên nói”thứ lớp được”.