Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Có những đoạn kinh luận đọc không hiểu, hiểu mà không thấu đáo, chẳng biết hỏi ai ? Mời đem vào đây để mọi người cùng nhau thảo luận học hỏi...

Điều hành viên: binh

Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp toát yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

20. Cảm Thọ

- Khi một người cảm thấy vui thì cái ấy là thiện và khi cảm thấy khổ thì cái ấy là ác chăng?

- Cũng tùy trường hợp. Thọ vui cũng có thiện, ác, vô ký ngược lại thọ khổ cũng vậy.

- Sao lạ vậy? Vui sao có thể là ác? Khổ sao có thể là thiện? Thiện và khổ có lẽ nào lại tương hợp chung đường?

- Trên thế gian này biết bao người đắm đuối trong ngũ dục, trong ác pháp, trược pháp mà họ cứ vẫn nghĩ là vui, là hạnh phúc? Biết bao người làm việc lành, cố gắng lìa xa ngũ dục mà họ cứ vẫn nghĩ là khổ, và họ bảo rằng đấy là khổ thanh cao? Các quan niệm vui khổ quả thật tương đối lắm thay! Vậy thì những cảm thọ ấy, ta có thể xác định được rằng, cảm thọ này là thiện, cảm thọ kia là ác được chăng?

- Ví như có người tay mặt nắm lấy một cục sắt nóng, tay trái nắm một phiến băng lạnh hai tay người ấy thọ nhận cảm giác gì? Khó nói lắm! Vì khi xúc phát sanh thọ, thì thọ ấy chỉ có một tâm. Một tâm thì trong một lúc không thể nhận hai trần cảnh được! Ngay những cảm giác nóng lạnh thô tháo ở nơi thân mà chúng ta cũng khó nhận biết, huống hồ là những cảm thọ vi tế thuộc vui, thuộc khổ ở nơi tâm.

21. Cái gì dẫn dắt đi tái sanh?

- Là “danh và sắc”, chính danh sắc này làm các việc thiện ác và do năng lực của nghiệp thiện ác ấy mà một danh sắc khác kế tục được sanh ra để nhận lãnh quả phước hoặc tội đã tạo tác.

- Nếu danh sắc cũ không sanh trở lại, thì đời này làm ác, đời sau đâu có chịu tội báo và mình đã thoát khỏi luân hồi sinh tử?

- Không phải vậy, chỉ có người không còn gây nhân thiện ác mới chấm dứt tái sanh, nếu còn gây nhân thiện ác thì sẽ sanh trở lại để thọ nhận quả báo, vòng sinh tử sẽ tiếp nối không ngừng. Danh sắc cũ và danh sắc mới cũng chính là mình chứ không phải ai khác. Ví như có người đốt lửa sưởi ấm bên bờ ruộng, lửa ấy cháy lan sang một đám ruộng, người chủ ruộng bắt dẫn đến đại vương xử trị. Người đốt lửa tâu rằng: "Lửa của hạ thần đốt lên là lửa khác, lửa cháy ruộng ấy là lửa khác, không phải là lửa của hạ thần." Người kia nói lý như vậy, đại vương có bắt tội chăng?

- Dĩ nhiên là bị tội rồi. Vì lửa cháy ruộng ấy cũng do từ lửa anh ta sưởi ấm mà sanh ra, nên y không thể chạy tội được.

- Cũng vậy, ngọn lửa trước là danh sắc cũ, ngọn lửa cháy ruộng tức là danh sắc mới cũng từ danh sắc cũ mà ra. Thêm một ví dụ: có người đàn ông nạp lễ vật dạm hỏi một cô gái còn nhỏ, đợi lớn lên hẳn cưới, nhưng sau đó ông ta đi làm ăn xa. Cô gái lớn lên, có người đàn ông khác đem lễ vật hậu hỉ đến cưới đem đi. Người đàn ông đi làm ăn xa trở về vác đơn thưa kiện. Người kia cãi rằng: "Vợ cũ của anh chỉ là một cô bé, còn vợ của tôi đây là một thiếu nữ." Vậy thì trường hợp ấy, đại vương xử cho ai thắng?

- Dĩ nhiên là cho người đàn ông trước thắng kiện. Vì thiếu nữ kia cũng từ cô bé mà trưởng thành chứ có phải là người khác đâu.

- Cũng như thế đó là thân này và thân kia, danh sắc cũ và danh sắc mới, tâu đại vương!


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

22. Không nên hỏi lại câu đã hỏi
- Đại đức hiện nay có còn tái sanh nữa chăng?

- Câu này, đại vương đã hỏi rồi mà bần tăng cũng đã trả lời rồi: rằng, nếu bần tăng còn tham sân si phiền não, còn ham muốn sự sống thì bần tăng còn tái sanh, bằng ngược lại, bần tăng sẽ vô sanh.

23. Danh sắc tương quan liên hệ

- Danh, sắc là gì và tại sao danh thì có tạo tác đến đời sau còn sắc pháp thì không?

- Phàm vật gì mắt thấy được, sờ nắm được, xúc chạm được, cái ấy được gọi là sắc pháp; cái gì có tính trừu tượng như tâm vương, tâm sở thuộc ý niệm, tư tưởng thì gọi là danh pháp.

- Hai pháp danh sắc này tương quan tương liên với nhau. Danh phải nương gá vào sắc, sắc phải nhờ danh mới cấu tạo thành một sanh mạng. Chúng luôn luôn nương nhau, không lìa nhau bao giờ. Ví như một cái phôi trứng, ban đầu trong và ướt, sau đó đặc sệt, dần dần tượng hình thành quả trứng rồi nở thành chim, thành con gà. Cái phôi thai ban đầu ấy sở dĩ có được là do nhờ thức tái sanh (danh) nương gá vào sắc chất (sắc) của gà mà tạo nên mầm sống. Trong mầm sống ấy đã có danh và sắc nương gá lẫn nhau, tương quan với nhau, đồng sanh, đồng hiện hữu đã từ vô thỉ đến nay rồi, trải qua thời gian dài vô tận.

24. Thời gian và không còn thời gian

- Thời gian dài vô cùng tận, phải hiểu như thế nào?

- Thời gian trải qua ba thì: quá khứ, hiện tại, vị lai. Quá khứ thì vô thỉ (không có khởi đầu) vị lai thì vô chung (không có chấm dứt), nên nói quá khứ, vị lai đều vô cùng, vô tận; hiện tại thì chỉ là cái chớp mắt thoáng trôi, nên có ý niệm về thời gian như vậy.

- Cả ba thì quá khứ, hiện tại, vị lai tức là thời gian và luôn luôn hiện hữu chi phối tất cả chúng hữu tình?

- Có khi có, có khi không, những người đã dập tắt tất cả pháp hành chấm dứt mọi nguyên nhân sanh tử thì không còn bị chi phối bởi thời gian. Các vị Thánh nhân đắc đạo họ sống không có thời gian. Họ chấm dứt sanh tử luân hồi và vô sanh; Những người còn tạo tác, còn pháp hành, còn gây nhân thiện ác là còn thọ nhận quả báo từ đời này sang kiếp khác là còn thời gian. Nói cách khác, thời gian đồng nghĩa với tử sinh và luân hồi vô tận.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

25. Nguyên nhân của thời gian

- Phàm cái gì có quả thì phải có nhân. Vậy nguyên nhân đâu mà có thời gian quá khứ, hiện tại và vị lai?

- Có thời gian là vì còn bị pháp hành chi phối, pháp hành là do vô minh mà có. Vậy muốn chấm dứt thời gian thì phải chấm dứt vô minh. Từ vô minh, chúng ta sẽ lần theo tiến trình sanh tử ấy như sau:

Vô minh là tình trạng bất giác, thiếu tỉnh thức, thiếu sáng suốt nên khởi tâm vọng động, tạo nên hành, và hành chính là ái, thủ, hữu quá khứ. Do hành nghiệp mà phát sanh năng lực đưa tâm nương gá nơi bào thai [kết sanh thức (danh) + tinh trùng và noãn châu (sắc)]. Kết hợp danh sắc hiện rõ chức năng sáu căn để nhận thức sáu trần (lục nhập). Khi có sáu giác quan của một chúng sanh ra đời, tùy đối tượng nhận thức mà phát sanh nhãn xúc, nhĩ xúc...ý xúc (xúc). Từ đây có các cảm thọ khổ ưu, hỷ lạc và xả (thọ). Có thọ liền có tham sân si (ái). Có ái, chấp thủ, tạo nên các thủ (dục thủ, kiến thủ, ngã thủ và giới cấm thủ). Thủ là sức mạnh tạo thành nghiệp (hữu) thiện, bất thiện và bất động. Hữu là lực tạo tác để trở thành, nghĩa là tạo năng lực để hiện hữu trong tương lai. Rồi thức tái sanh kết hợp với sắc pháp (tinh trùng + noãn châu) tạo tác nên một chúng sanh mới, chịu sự chi phối của già chết và sầu bi khổ ưu não; tiến trình của mười hai duyên khởi này chính là tiến trình sinh tử không đầu, không đuôi kéo dài đến vô tận, chẳng thể phanh ra đầu mối. Tìm kiếm nguồn gốc đầu tiên của chúng sanh, của thời gian là một việc làm không thể được, tâu đại vương!

26. Thời gian tối sơ?

- Đại đức nói không thể tìm ra nguồn gốc của thời gian ? Xin cho nghe ví dụ.

- Ví như trứng gà ấp nở ra gà. Gà con thành gà mẹ, lại đẻ trứng, ấp nở ra bầy gà con. Gà con lớn lên đẻ trứng và cứ thế tiếp tục đến vô cùng vô tận. Cũng thế thời gian tối sơ của chúng sanh, chẳng thể tìm được. Na-tiên tỳ-khưu chỉ cái hình bánh xe rồi nói có thể chỉ ra điểm khởi đầu của bánh xe chăng? - Thưa, chẳng thể.

- Cũng như thế đó là điểm bắt đầu của chúng sanh, chẳng thể tìm ra. Trong vòng tử sanh, sanh tử ấy, giống như bánh xe này, không đầu không đuôi; chúng sanh lui tới, vần xoay mãi mãi không ngừng.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

27. Có rồi không, Không rồi có!

- Thời gian tối sơ không thể phăng tìm được, nhưng thời gian tối sơ ấy có thể nào khi có, khi không chăng?

- Đúng là như thế, ví như có một giống cây, chưa mọc thì chưa có, đến khi người ta đem giống ấy, trồng tỉa nên cây, hoa, lá, trái. Như thế được hiểu trước đây là không mà bây giờ là có vậy.

- Thế còn từ có mà trở thành không?

- Cũng tương tự thế, có một giống cây trước đây mọc đầy rừng, đầy đất, không biết có mặt từ bao giờ nhưng bây giờ thì hoàn toàn mất hẳn, diệt hẳn. Vậy là có mà trở thành không đấy.


28. Pháp hành thì sao?


- Pháp hành, pháp hữu vi đã sanh rồi thì nó cứ sanh mãi. Pháp hành phải được hiểu là những pháp cấu tạo ở trong tâm. Đại vương đã từng hiểu mười hai duyên khởi rồi thì cứ từ cái duyên khởi ấy mà suy ra. Khi có lục căn, lục trần thì có lục xúc. Có xúc thì có thọ, ái, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não. Khi thọ mạng chấm dứt thì nghiệp lực tạo sức mạnh cho thức tái sanh đi tìm cảnh giới mới. Như thế thì pháp hành (Ái, thủ, hữu) đã sanh rồi thì sanh đến vô tận.

- Nhưng đại đức có nói là có thể chấm dứt pháp hành ấy, nghĩa là có thể từ có mà trở thành không?

- Nếu không có vô minh thì không có hành, chấm dứt hành thì không có thức đi tìm cảnh thú tái sanh để cấu tạo nên danh sắc mới... cứ thế mà suy diễn ra, nếu mười hai nhân duyên bị đứt đoạn thì vòng luân hồi tử sanh sẽ chấm dứt. Pháp hành từ có mà trở thành không là vậy


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

29. Tự nhiên sanh?

Không có vật gì trên thế gian này mà do tự nhiên sanh cả. Không có thể trở thành có, nhưng có ấy không phải tự nhiên sanh mà do sự cấu tạo, kết hợp nhiều yếu tố, nhiều nhân duyên tạo thành. Ví như hạt lúa không thể trở thành cây lúa, nếu như nó không có đất, nước, ánh sáng, phân, công chăm sóc, thời gian và ý niệm trồng lúa của người chủ ruộng? Cũng như thế, chẳng có vật gì do tự nhiên sanh, do tự nó sanh mà do sự kết hợp nhiều yếu tố, nhiều điều kiện khác, tâu đại vương.

- Lại nữa ví như đất sét có thể trở thành đồ gốm không, hở đại vương?

- Không thể được. Đất sét mang về phải lấy nước nhồi cho nhuyễn, xong rồi phải nặn thành cái nồi, niêu, chén, bát v.v...; kế nữa phải có củi, lửa, bỏ vào lò nung cho chín v.v...Ấy mới thành đồ gốm dùng được.

- Thế rõ ràng là nó chẳng do tự nhiên sanh mà do sự kết hợp của nhiều yếu tố, nhiều điều kiện vậy. Hết thảy mọi sự mọi vật trong thế gian đều y như thế, chẳng có cái gì do tự nhiên sanh, phải cần các yếu tố, điều kiện, kết hợp lại mà thành. Nói cách khác, vạn pháp, muôn loài đều do nhân duyên sanh vậy.

30. Tự ngã trong thân?


- Tất cả mọi nhận thức, hiểu biết dường như là do một tự ngã ở trong thân? Nghĩa là tự ngã ấy có thể thấy được ngoại cảnh bên ngoài qua sáu cửa sổ giác quan ?

- Tâu đại vương! Con mắt tiếp xúc với sắc nhưng chưa chắc con mắt ấy biết rõ sắc ấy là xanh, đỏ, trắng, vàng, nếu không có nhãn thức. Và nhãn thức ấy cũng không phải là một tự ngã, một chủ thể. Nhãn thức sanh khi căn tiếp xúc với trần, nhưng nó không phải sanh khởi một mình, nó có những tâm sở đồng sanh khác, gọi là biến hành tâm sở: xúc, tác ý, thọ, tưởng, tư, nhất tâm, mạng căn.

- Xúc là xúc chạm trần cảnh,
- Tác ý là khởi ý đến trần cảnh,
- Thọ là cảm giác,
- Tưởng là tri giác, nhận biết,
- Tư là tư tác do tham sân hoặc bất động,
- Nhất tâm làm cho các tâm sở được liên tục
- Mạng căn duy trì mạng sống của một tiến trình tâm.

Và nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức và ý thức cũng được hiểu như thế. Tất cả căn, trần, thức, và những tâm sở đồng sanh ấy chúng tương quan tương duyên với nhau. Như vậy thì thức, cái nhận biết, đâu phải là chủ thể, đâu phải là cái độc lập, đâu phải là tự ngã thường hằng nương gá ở trong thân? Đại vương có biết rằng luận cứ của đại vương đã rơi vào thường kiến, một tà kiến nguy hiểm cho những người học Phật.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

31. Nhãn thức và tâm thức cái nào trước, cái nào sau ?

- Nhãn thức sanh trước, tâm thức sanh sau, có bốn tính chất sau đây khiến chúng cùng sanh một chỗ, liền theo nhau: Một là hành trình theo chỗ thấp, xuôi chiều. Hai là hành trình theo một hướng, một cửa. Ba là hành trình theo dấu cũ, đường cũ. Bốn là hành trình theo thói quen, theo huân tập, theo quán tính.

- Hành trình theo chỗ thấp, xuôi chiều là như mưa trên trời rơi xuống, nó chảy về chỗ đất thấp. Nước chảy xuống chỗ thấp là chuyện tự nhiên. Nhãn thức sanh khởi trước, tâm thức sanh khởi sau cũng y như vậy

- Hành trình theo một hướng, một cửa là ví như có một tòa trấn thành tường cao, hào sâu nhưng vào ra chỉ có một hướng, một cổng thành duy nhất. Người bên trong muốn đi ra bên ngoài phải đi ra bằng cổng lớn. Những người kế khác muốn ra khỏi thành cũng từ cổng ấy mà ra. Nhãn thức sanh trước và tâm thức sanh sau cũng như vậy.

- Hành trình theo dấu cũ, đường cũ là ví như có chiếc xe đi qua cánh rừng để lại một dấu vết, chiếc xe theo sau có theo dấu vết cũ mà đi. Nhãn thức và tâm thức cũng thường theo dấu vết cũ, đường cũ mà sanh khởi y như thế đó.

- Theo thói quen, huân tập, quán tính là ví như các môn học tập viết, v.v... ban đầu chậm chạp. Nhưng về sau do tập luyện nhiều; từ chậm chạp dần dần trở nên mau lẹ, chính là nhờ thói quen huân tập, lâu ngày thành phản xạ tự nhiên. Nhãn thức và tâm thức cùng sanh khởi theo quán tính như vậy đó. Không những nhãn thức mà cho đến nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức và ý thức cũng phải được hiểu như trên, cũng có đầy đủ những tính chất nêu trên.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

32. Hành tướng của Xúc

- Khi nhãn thức sanh khởi thì xúc tâm sở có cùng sanh khởi chăng?

- Cũng cùng sanh khởi. Khi nhãn thức sanh, không phải chỉ có xúc tâm sở cùng sanh mà những tâm sở khác cùng biến hành sanh khởi: thọ, tưởng, tư, nhất tâm v.v...

- Hành tướng của xúc là đụng chạm, chạm nhau, giao nhau ví như hai bàn tay vỗ vào nhau, chỗ mà hai bàn tay chạm vào nhau là xúc. Lại như cái nồi mới chồng lên cái nồi cũ, chỗ tiếp giáp hai cái nồi là xúc.

Nói tóm lại, con mắt giao tiếp với sắc thì có nhãn xúc. Lỗ tai giao tiếp với âm thanh thì có nhĩ xúc. Cái mũi giao tiếp với mùi hương thì có tỷ xúc. Cái lưỡi giao tiếp với vị thì có thiệt xúc. Cái thân giao tiếp với vật trơn, nhám thì có thân xúc. Cái ý giao tiếp với pháp thì có ý xúc. Xúc là cái giao tiếp, là cái gạch nối, là cái va chạm, cái đụng nhau giữa căn và trần.

Xin tham khảo lại câu số 30 để hiểu về tâm sở chú thích monggiac


33. Hành tướng của Thọ tâm sở?

- Khi nào có khổ, lạc, xả, thì đấy gọi là Thọ tâm sở ví như có người, thuở bình sanh ưa làm việc lành, tích lũy điều hành, biết giữ giới, biết bố thí, sau khi thân hoại mạng chung được sanh lên cõi trời, cảm thọ năm loại dục lạc đó là thiên sắc, thiên thanh, thiên hương v.v...Cảm thọ năm loại thiên lạc ấy là thọ đấy.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

34. Hành tướng của Tưởng tâm sở?

- Là ghi nhận, chụp bắt cái tướng tổng quát của vật ví như đại vương có một vị quan giữ kho siêng năng và cần mẫn trong bổn phận của mình. Tất cả những tài sản quý giá, ngọc ngà, châu báu, y đều nắm vững số lượng một cách chính xác và không bao giờ nhầm lẫn. Nhận biết, chụp bắt, ghi nhận cái tổng quát ấy là chức năng của Tưởng, tức là tri giác đấy, tâu đại vương!

35. Hành tướng của Tác Ý tâm sở?


- Tác ý là khởi ý làm việc gì đó cho mình (tự tác) hoặc cho người (tha tác). Ví như có người chế tạo độc dược, tự mình uống rồi ép người khác uống theo. Như vậy, không những tự làm khổ mình mà còn làm khổ kẻ khác. Trong thế gian này, có một số người tác ý làm điều ác, xui khiến kẻ khác làm điều ác; đến khi chấm dứt thọ mạng, họ đọa vào bốn đường khổ.

Lại nữa, ví như có người chế tạo một loại nước ngon ngọt bổ dưỡng, tự mình uống rồi mời người khác cùng uống. Uống xong, tự mình cảm nghe sảng khoái, thích thú mà người được mời uống cũng cảm thấy thích thú, sảng khoái. Cũng vậy, có người làm việc lành, khuyến hóa kẻ khác làm việc lành; đến khi chấm dứt thọ mạng, cả mình và người đều được hóa sanh đến cảnh trời an vui, sung sướng.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

36. Hành tướng và chức năng của Thức?

- Thức có hai chức năng là nhận thức và thu thập kinh nghiệm của lộ trình tâm. Ví như người lính canh cổng thành người ấy thấy rõ những người đến cung điện từ các hướng đông, tây, nam, bắc; biết rõ người ra kẻ vào, biết rõ là vua, quan, dân, nam hay nữ. Người ấy nhận biết như thế nào thì thức cũng nhận biết sắc, thanh, hương, vị, xúc pháp tương tự như thế ấy.

- Thu thập kinh nghiệm của lộ trình tâm, ví như người lính canh cổng thành, nhờ thói quen, nhờ kinh nghiệm mà biết rõ những người vào ra; kẻ nào gian kẻ nào ngay; người đáng kính trọng, người nào cần phải nghi ngờ... Các cảm giác (thọ), tri giác (tưởng) tham sân (hành) ở trong các tiến trình của tâm sở ấy; Thức ghi nhận, thu thập, lưu giữ kinh nghiệm cũng y như thế ấy.

37. Hành tướng của Tầm tâm sở?

- Tầm là tìm kiếm, tìm kiếm đối tượng là Tầm. Ví như con ong bay đi tìm kiếm hoa hút mật, nó thấy đóa hoa, bay quanh, tìm chỗ để đậu xuống trên đóa hoa đấy là Tầm tâm sở.

38. Hành tướng của Tứ (hay Sát) tâm sở?

- Tứ là quan sát, soát xét, kiểm soát và bắt dính đối tượng, ví như con ong sau khi tìm kiếm được hoa (tầm), nó đậu trên đóa hoa, quan sát đóa hoa, rà soát đóa hoa, ấy là Tứ. Như thế, Tứ tâm sở luôn luôn đi theo tầm tâm sở, như con ong tìm hoa (tầm) rồi đậu trên hoa (tứ); như vang và tiếng, tiếng đi trước (tầm), vang đi sau (tứ); như bóng và hình, có hình (tầm) là có bóng (tứ). Hai tâm sở ấy luôn luôn đi liền nhau.

39. Lại hỏi về Chú tâm?

- Đại đức đã có nói về manasikāra rồi! Nhưng khi thì nó có nghĩa là tác ý đến đối tượng, khi được hiểu là Chú tâm, khi được hiểu là quan sát đối tượng; vậy manasikāra khác nhau như thế nào với các tâm sở: tác ý, tầm và tứ tâm sở? Nó có gần giống với nhất tâm chăng?

- Đại vương hỏi rất hay. Manasikāra nó có nghĩa là khởi tâm đến, hướng tâm đến - nên nó đồng nghĩa với tác ý. Nhưng khi khởi tâm, hướng tâm đã thuần thục sẽ phát sanh chú tâm, giai đoạn này tương đương với tầm và tứ tâm sở. Nhưng khi Chú tâm thuần thục, nó sẽ dẫn đến nhất tâm. Vậy cho nên khi nói Manasikāra - là hàm nghĩa, nó đã tự tác ý, qua tầm, qua tứ (Chú tâm) để đi đến nhất tâm. Như thế, Chú tâm đưa đến nhất tâm, tâu đại vương. Nếu không tu tập thiền quán thì không dễ gì mà thấy chúng một cách rõ ràng được.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

40. Những tâm sở đồng sanh?

- Những tâm sở vừa được trình bày như: xúc, thọ, tưởng, tác ý... đều là những tâm sở đồng sanh trong một lúc?

- Có trước và sau, nhưng vì tiến trình ấy diễn ra nhanh quá nên ta không theo dõi và phân tích được. Ví như tiến trình của ngũ uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Khi thấy đóa hoa, biết đóa hoa ấy đẹp và thích đóa hoa ấy thì nó đã trãi qua suốt tiến trình ấy rồi. Nhưng khi thấy đóa hoa ấy đẹp, thích đóa hoa ấy thì trong nhãn thức cũng có bảy tâm sở khác đồng sanh: xúc, tác ý, thọ tưởng, tư, nhất tâm, mạng căn... và khi thích đóa hoa ấy thì tiến trình mười hai duyên khởi cũng đã vận hành.

- Ví như khi ta ăn một món rất ngon nhưng ta không thể phân ra từng mùi vị một: mặn, ngọt, bùi, thơm, béo được. Các mùi vị ấy không thể lấy ra riêng rẽ như thế nào thì các tâm sở đồng sanh cũng y như thế.

- Lại nữa, khi biết vật kia là muối, đại vương biết bằng gì?

- Bằng mắt, trẫm có thể biết được?

- Nếu trước đây, chưa từng nếm muối, thì hiện giờ có thể biết được muối mặn chăng?

- Trước tiên phải dùng lưỡi nếm muối, mới biết rõ vị mặn của muối; sau do kinh nghiệm, đã từng thấy muối có hình dáng, màu sắc như vậy, nên khi thấy là biết muối ngay, chẳng cần phải nếm. Khi lưỡi nếm vị, khi mắt thấy sắc, bên trong nó khởi lên những kinh nghiệm trước đây, biết bao nhiêu là tâm sở khởi sanh thì thử hỏi làm thế nào để phân tích được đây là tâm sở gì, kia là tâm sở gì? Lại nữa, người ta không thể dùng cân để cân được vị mặn của muối. Những vị như mặn ngọt, béo, bùi, chỉ là một cảm thọ, đã không thể đem ra mà phân tích, cân đo được, huống chi những chuỗi tâm sở vi tế tiếp nối nhau xuất hiện. Những danh pháp ấy biến đổi, sanh diệt nhanh gấp mười bảy lần sắc pháp thì làm thế nào để biết rõ đây là thọ tâm sở, đây là tưởng tâm sở.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

42. Bất bình đẳng sai khác của chúng sanh là do nghiệp

- Cái chung và cái riêng ấy đã hiểu rồi, nhưng trong cái chung, riêng ấy dường như có chung, riêng khác nữa, không hiểu tại sao? Ví như cùng là con người, ai cũng đầy đủ thân tâm, ai cũng đủ ngũ quan, nhưng không hiểu do đâu mà có sự sai khác, bất đồng như vậy.

Sao lại có người trường thọ, đẹp đẽ, quyền uy, thông minh, may mắn, dịu dàng, thật thà mọi người kính mến; lại có người chết yểu, xấu xí, bần tiện, ngu dốt, rủi ro, thô lỗ, lươn lẹo mọi người chán ghét. Nói ra sự sai khác không cùng, nhưng tạm phân ra bảy đôi tức mười bốn nhóm người, xin hãy giảng giải lý do?

- Trong khu vườn của đại vương, cũng cùng chất đất, thời tiết ấy mà thảo mộc, muôn hoa lại vô vàn sai khác. Cây trái có ngọt, chua, béo, bùi; hoa thì hoa to nhỏ, màu sắc hương thơm sai khác. Ấy là vì chủng loại bất đồng, hạt giống khác nhau. Cũng vậy sự sai khác giữa các loại chúng sanh, bất đồng giữa con người là do chúng đã tạo trữ những hành nghiệp khác nhau. Nghiệp khác nhau chính là những hạt giống khác nhau. Vì vậy, Đức Thế Tôn thuyết về nghiệp như sau: "Này thiện nam tử, tất cả chúng sanh đều được sanh ra bởi nghiệp, nghiệp là của mình, phải thọ quả của nghiệp; nghiệp là tạo tác, là chủ tể muôn loài, nghiệp là giống dòng tông chủng, nghiệp tìm đến nhau, nghiệp dẫn dắt nhau đi."

Sanh ra bởi nghiệp là tất cả chúng sanh đời trước làm những việc thiện, ác, tốt, xấu. Những việc làm thiện, ác, tốt, xấu ấy huân tập thành nghiệp nhân; tạo nên sức mạnh đưa chúng sanh đầu thai vào hiện tại để thọ nhận nghiệp quả của thiện, ác, tốt, xấu. Như vậy là do nghiệp sanh chứ không phải Thượng đế sanh hay tự nhiên sanh!

Nghiệp của mình là khi chúng sanh đã tạo nghiệp rồi, thì nghiệp ấy đi liền theo như bóng theo hình; nghiệp ấy đưa ta lên thiên đường, xuống địa ngục; nghiệp ấy là tư lương, hành trang của chúng sanh mang theo khắp ba cõi, sáu đường; vui khổ cùng thọ nhận, họa phúc phải chung phần, quý tiện cùng chia xẻ, vinh nhục đều chung ở, nghiệp dù tốt xấu cũng là của mình.

Thọ quả của nghiệp là nghiệp mà chúng sanh đã tạo tác rồi thì phải sanh ra để thọ nhận quả báu ấy. Chẳng thể trốn trong động thẳm hang sâu, dưới đáy biển, giữa hư không hầu tránh thoát được nghiệp đã gieo.

Nghiệp là tạo tác, là chủ tể là vì trên đời này, nghiệp làm ra mọi sự, nghiệp tạo nên hoàn cảnh, nghiệp xây dựng nên quốc độ, nghiệp tạo ra cây lành trái ngọt, nghiệp tạo tác chiến tranh, nghiệp xây dựng hòa bình, nghiệp làm ra sum la vạn tượng, nghiệp phá hoại cho đổ nát điêu tàn. Vì vậy, gọi nghiệp là tạo tác là chủ tể.

Nghiệp là giống dòng tông chủng nghĩa là chúng sanh đã sanh ra trên đời này đều có giống dòng, chủng tộc, thân bằng, quyến thuộc, quốc độ, quê hương. Tất thảy do nghiệp. Những người tâm ý giống nhau thường tạo nghiệp giống nhau, tạo nghiệp giống nhau thì cảnh giới giống nhau. Từ cảnh giới giống nhau, nếu còn ưa thích, quyến luyến nhiều đời nên bây giờ trở thành cha con, chồng vợ, họ hàng, quyến thuộc của nhau. Vì vậy gọi nghiệp là giống dòng, tông chủng.

Nghiệp tìm đến nhau, dẫn dắt nhau là vì chúng sanh đã tạo nghiệp, khi trở thành thói quen, thì thói quen thường đưa chúng sanh đi tìm thói quen ấy, dẫn dắt chúng sanh đi theo nghiệp ấy. Như người lành thường đi tìm người lành, người ác thường đi tìm người ác; kẻ xấu bạn với kẻ xấu, người tốt bạn với người tốt. Như "đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu" vậy.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Monggiac
Bài viết: 686
Ngày: 19/07/07 17:41

Re: Mi-tiên vấn đáp lược yếu - Phật pháp vấn đáp

Bài viết chưa xem gửi bởi Monggiac »

43. Tại sao phải sớm ngăn ngừa điều ác?

- Không những ngăn ngừa điều ác, mà tất cả các thiện pháp cần phải tu tập càng sớm càng tốt. Ví như không nên đợi khát nước mới đào giếng, phải đào giếng từ trước. Nếu khi khổ mới lo tu thì muộn rồi. Lại nữa, đợi khi đói bụng mới sai người cày ruộng, gieo mạ thì đến lúc gặt lúa chẳng cứu kịp cơn đói.

- Cũng vậy, người tu hành phải biết lo từ trước, sớm làm điều lành, sớm ngăn ngừa điều ác, đợi đến khi nước đến chân thì không kịp nữa. Nên Đức Thế Tôn có dạy rằng: "Người có trí tuệ hằng tìm lợi ích an vui cho mình, đừng như kẻ buôn thóc kia, lối đi bằng phẳng, dễ dàng thì không chịu đi; lại lựa chọn con đường gập ghềnh, hiểm trở mà đánh xe đi, đến khi gãy trục, gãy vành, ngồi khóc lóc, thở than! Kẻ ngu bỏ lành làm ác cũng y như thế, có hối cũng đã muộn màng."

44. Lửa địa ngục

- Có tỳ kheo đã thuyết: “lửa địa ngục nóng hơn lửa thế gian hằng vạn lần.” Lại còn đưa ra ví dụ bỏ một cục đá vào đống lửa thế gian, lửa cháy trọn ngày đêm, cục đá vẫn trơ trơ. Nhưng nếu bỏ một tảng đá lớn vào lửa địa ngục, trong giây lát tảng đá kia sẽ bị cháy tiêu mất. Đấy là điều khó tin thứ nhất.

Lại nữa, chúng sanh làm ác, đọa vào địa ngục sẽ bị lửa địa ngục thiêu đốt ngàn vạn năm không chết, không cháy thành tro. Tảng đá thì bị lửa địa ngục đốt cháy, còn chúng sanh vẫn sống. Đấy là điều khó tin thứ hai!

- Tảng đá lớn bị lửa cháy tiêu là do định luật vật lý, chúng sanh mà không bị cháy là bởi định luật của nghiệp duy trì. Nghiệp ác tạo nên sức mạnh duy trì mạng sống chúng sanh cho đến khi chúng sanh ấy trả hết quả đã gieo. Tảng đá thì cháy tiêu còn chúng sanh không cháy là do hai bên có hai năng lực khác nhau, bị chi phối bởi các định luật khác nhau. Nghiệp chưa hết nên chưa bị cháy tiêu là do sức mạnh của nghiệp duy trì.

- Ví như phụ nữ lúc có thai thường thích ăn cá thịt, sơn hào hải vị để tẩm bổ thai nhi. Nhưng cá thịt tiêu vậy mà thai nhi đâu có tiêu, ấy là do nghiệp. Chúng sanh làm ác, đọa vào địa ngục, chúng sinh ra trong lửa thiêu, già trong lửa thiêu nhưng không bị cháy tiêu, tất cả đều do nghiệp.

45. Nước dựa khí

- Có sa-môn thuyết: đất dựa nước, nước dựa khí, khí dựa hư không phải vậy chăng?
Khi ấy, đại đức Na-tiên có cái bình lược nước mang sẵn, ngài đưa cái bình lược nước lên cao, nói rằng: nước trong bình này không do khí duy trì, nâng đỡ là gì.


Nguyện cho tôi, mọi người, tất cả loài hữu tình, vô tình, loài có sinh mạng, có hơi thở, không hơi thở, chúng sanh trong mười phương, đều thoát khỏi hận thù, khổ đau, được sống trong an lạc, không làm tổn hại ai, biết chia sẻ và thương yêu nhau, rốt ráo đều được giác ngộ giải thoát.
Trả lời

Đang trực tuyến

Đang xem chuyên mục này: Không có thành viên nào trực tuyến.19 khách