Hỏi về tạng Abhidhamma và các vấn đề liên quan

[whale]

Chương Trích Yếu;Bộ Pháp Tụ:

- Thế nào là các pháp đáng do tu tiến đoạn trừ?

Tức tâm khởi sanh câu hành trạo cử. Ðây là các pháp đáng do tu tiến đoạn trừ.

Bốn tâm khởi sanh câu hành tham bất tương ưng kiến, hai tâm khởi sanh câu hành ưu, các pháp này có đáng do tri kiến đoạn trừ, có đáng do tu tiến đoạn trừ.

Xin hỏi vì sao bốn tâm khởi sanh câu hành tham bất tương ưng kiến và hai tâm khởi sanh câu hành ưu thì các pháp này có [một phần] đáng do tri kiến đoạn trừ;có phần đáng do tu tiến đoạn trừ? Tri kiến có thể đoạn trừ được phần nào trong các tâm này?

[hlich]

chức năng của chương Trích Yếu

chương này có đó vì tương truyền đó là những lời dạy của Ngài Xá Lợi Phất, cho nên không chi tiết và hệ thống bằng Toát Yếu

Xin được giải thích thế nào là tác ý của các giới ấy?Hiểu rành mạch về tác ý của các giới ấy trong câu này nghĩa là sao?

câu dịch thật khó hiểu, thay vì "rành mạch về tác ý của các giới" mà đổi thành "rành mạch của tác ý về các giới" thì có thể hiểu là "sự bén nhạy của tác ý cho thiện xảo về giới"?

Bốn tâm khởi sanh câu hành tham bất tương ưng kiến, hai tâm khởi sanh câu hành ưu, các pháp này có đáng do tri kiến đoạn trừ, có đáng do tu tiến đoạn trừ.

mình hiểu sáu loại tâm bất thiện này muốn đoạn trừ cần cả hai tri kiến và tu tiến; trước đó là năm loại tâm bất thiện đoạn trừ bằng tri kiến, một loại tâm bất thiện đoạn trừ bằng tu tiến; tổng cộng là mười hai loại tâm bất thiện

[whale]

Cảm ơn đạo hữu.
Trong phần yếu tri của tam đề thiện về cận y duyên có nói như sau:

[546] Pháp thiện trợ pháp vô ký bằng cận y duyên, có cảnh cận y, vô gián cận y và thường cận y.

Cảnh cận y như là vị Alahán xuất khỏi tâm đạo phản khán đạo một cách quan trọng.

Vô gián cận y như là tâm thiện trợ tâm quả sơ khởi, tâm đạo trợ tâm quả, tâm thuận thứ của bậc hữu học trợ tâm quả thiền nhập, khi xuất thiền diệt thiện phi tưởng phi phi tưởng xứ trợ cho tâm quả thiền nhập bằng cận y duyên.

Thường cận y như là do dựa vào đức tin mà tự đốt nóng tự nhiệt não, phát sanh khổ sở khắc nghiệt; do dựa vào giới hạnh ... thính văn ... thí xã ... trí tuệ mà tự mình đốt nóng nóng nhiệt não phát sanh khổ sở khắc nghiệt; đức tin ... giới hạnh ... thính văn ... thí xã ... trí tuệ trợ cho thân lạc, trợ cho thân khổ, trợ cho quả thiền nhập bằng Cận y duyên; nghiệp thiện trợ cho quả dị thục bằng Cận y duyên; vị A La Hán do nhờ thánh đạo mà chứng được thiền tố chưa sanh, nhập thiền đã sanh, minh sát các hành vô thường khổ não vô ngã; tâm đạo trợ nghĩa đạt thông của vị A La Hán, trợ pháp đạt thông, trợ ngữ đạt thông, trợ biện đạt thông, trợ trí thiện xão thị phi lý bằng Cận y duyên; tâm đạo trợ quả thiền nhập bằng cận y duyên.

Tôi không hiểu đoạn in đậm lắm.Đạo hữu có thể giải thích cho tôi đc ko?

[whale]

Chương Trích Yếu;Bộ Pháp Tụ;Tam Đề cảnh:

"- Thế nào là các pháp có cảnh vô lượng?

Tức bốn đạo siêu thế và bốn Sa môn quả. Ðây là các pháp có cảnh vô lượng.

Bốn tâm thiện dục giới khởi sanh bất tương ứng trí, bốn tâm tố khởi sanh bất tương ứng trí, tất cả bất thiện, các pháp này có cảnh hy thiểu, có cảnh đáo đại không có cảnh vô lượng; không nên nói là có cảnh hy thiểu, có cảnh đáo đại."

Mình muốn hỏi tại sao tất cả bất thiện lại có thể có cảnh hy thiểu;có cảnh đáo đại;hoặc không nên nói là có cảnh hy thiểu hay hay đáo đại? Nó chỉ có một trường hợp là có cảnh hy thiểu thôi chứ nhỉ?

(Chú thích: mình đọc chú giải bộ pháp tụ về phần này nhưng không hiểu gì hết)

[whale]

- Thế nào là các pháp hữu nhân đáng do tu kiến đoạn trừ? (1)

Tham, sân, si còn lại. Ðây là các pháp hữu nhân đáng do tu tiến đoạn trừ. Các phiền não đồng nương pháp ấy, tức thọ uẩn ... (trùng) ... thức uẩn tương ưng với pháp ấy; thân nghiệp, khẩu nghiệp và ý nghiệp do pháp ấy làm sở sanh. Ðây là các pháp hữu nhân đáng do tu tiến đoạn trừ.

Đáng lẽ phải trừ tâm si ra chứ đạo hữu nhỉ;vì tâm si là bất thiện vô nhân mà?

[whale]

Trong phần Tụ Lậu;chương Toát Yếu có ghi như sau:

[718] - Thế nào là các pháp bất tương ưng lậu và cảnh lậu?[19]

Những pháp nào không tương ưng với các pháp (lậu) ấy, là những pháp thiện, bất thiện, vô ký thành cảnh lậu thuộc dục giới, sắc giới, vô sắc giới, tức sắc uẩn..(trùng) ..ṭhức uẩn. Ðây là các pháp bất tương ưng lậu và cảnh lậu.

Nhưng phần tụ lậu; chương Trích Yếu lại ghi như sau:

[913] - Thế nào là các pháp lậu?

Tức bốn lậu là: dục lậu, hữu lậu, kiến lậu và vô minh lậu; dục lậu phát sanh tám tâm khởi sanh câu hành tham, hữu lậu phát sanh trong bốn tâm khởi sanh câu hành tham bất tương ưng kiến, kiến lậu phát sanh trong bốn tâm khởi sanh tương ưng kiến. Vô minh lậu phát sanh trong tất cả bất thiện. Ðây là các pháp lậu.

Nếu chỗ in đậm thứ hai đúng thì tất cả bất thiện đều có vô minh lậu trong đó;tuy nhiên nếu chỗ in đậm thứ nhất đúng thì chứng tỏ có pháp bất thiện chẳng tương ưng lậu nào (kể cả vô minh lậu).Hai chỗ này mâu thuẫn với nhau;đạo hữu sẽ giải quyết nó thế nào?

[hlich]

Tôi không hiểu đoạn in đậm lắm.Đạo hữu có thể giải thích cho tôi đc ko?

đoạn in đậm là ví dụ của pháp thiện duyên pháp vô ký (quả) bằng thường cận y duyên; pháp thiện là sự dựa vào đức tin hoặc các pháp thiện khác; do pháp thiện mà tự đốt nóng tự nhiệt não, hành động tự đốt này mình chỉ đoán thôi nhe - như dùng nhang chấm ba điểm lên đầu; phát sanh khổ sở khắc nghiệt chính là quả vô ký, sự đau nóng của chỗ da bị cháy

Nó chỉ có một trường hợp là có cảnh hy thiểu thôi chứ nhỉ?

đ/h đọc các đoạn trước đó có phần định nghĩa các pháp chỉ có cảnh hy thiểu thôi; các pháp chỉ có cảnh đáo đại thôi; ... riêng các pháp bất thiện, khi nó chấp cảnh là pháp đáo đại hay hy thiểu của quá khứ thì đó chính là pháp bất thiện có cảnh đáo đại hay cảnh hy thiểu

tâm si là bất thiện vô nhân mà?

tâm si là bất thiện si nhân chứ?

Tức bốn lậu là: dục lậu, hữu lậu, kiến lậu và vô minh lậu; dục lậu phát sanh tám tâm khởi sanh câu hành tham, hữu lậu phát sanh trong bốn tâm khởi sanh câu hành tham bất tương ưng kiến, kiến lậu phát sanh trong bốn tâm khởi sanh tương ưng kiến. Vô minh lậu phát sanh trong tất cả bất thiện. Ðây là các pháp lậu.

đoạn này nói đến 12 tâm bất thiện hừu nhân, tất cả là tất cả 12 tâm này thôi; còn các tâm bất thiện vô nhân nữa

[whale]

Cảm ơn đạo hữu nhiều.

Trong bộ pháp tụ chương tâm sanh;phần các tâm vô ký có nói đến tám tâm đại quả:

TÁM TÂM ÐẠI QUẢ (Aṭṭha mahāvipāka). (1)

[415] - Thế nào là các pháp vô ký?

Khi nào ý thức giới dị thục quả sanh khởi do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện dục giới, câu hành hỷ tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành hỷ tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành hỷ bất tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành hỷ bất tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành xả tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành xả tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành xả bất tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành xả bất tương ưng trí hữu dẫn, bắt cảnh sắc ... (trùng) ... cảnh pháp hoặc cảnh chi chi; trong khi ấy có xúc ... (trùng) ... có bất phóng dật ... (trùng) ... Ðây là các pháp vô ký... (trùng) ...

[416] Vô tham là căn vô ký ... (trùng) ... vô sân là căn vô ký ... (trùng) ... vô si là căn vô ký ... (trùng) ... Ðây là các pháp vô ký.

DỨT TÁM TÂM ÐẠI QUẢ.

Tại sao những tâm đại quả này lại được miêu tả theo những tiêu thức giống tám tâm đại thiện dục giới vậy?Phải chăng tám tâm đại quả này có liên quan với tám tâm đại thiện dục giới?Hay nó là quả của tám tâm đại thiện dục giới.Mong hiền giả giải đáp dùm.

[whale]

Trong chương tâm sanh;bộ pháp tụ;phần nói về các tâm duy tác có liệt kê các tâm như sau:

* 2.1.10.1 Kiriyāmanodhātu
* 2.1.10.2 Kiriyāmanoviññāṇadhātusomanassasahagata
* 2.1.10.3 Kiriyāmanoviññāṇadhātuupekkhāsahagata
* 2.1.10.4 Sahetukakāmāvacarakiriyā
* 2.1.10.5 Rūpāvacarakiriyā
* 2.1.10.6 Arūpāvacarakiriyā
http://studies.worldtipitaka.org/tipita ... 2.1/2.1.10

3 tâm đầu là vô ký vô nhân duy tác
tâm thứ 4 tại sao lại có nhân?Đó là tâm của ai xảy ra trong trường hợp nào?

Đây là lời dịch của tâm thứ 4 trên trong bản dịch việt:

[492] - Thế nào là các pháp vô ký? (2)

Khi nào có ý giới sanh khởi, thuộc tố phi thiện phi bất thiện và phi quả của nghiệp câu hành hỷ tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành hỷ tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành hỷ bất tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành hỷ tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành xả tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành xả tương ưng trí hữu dẫn ... (trùng) ... câu hành xả bất tương ưng trí ... (trùng) ... câu hành xả bất tương ưng trí hữu dẫn, bắt cảnh sắc ... (trùng) ... cảnh pháp hay cảnh chi chi; trong khi ấy có xúc ... (trùng) ... có bất phóng dật ... (trùng) ... Ðây là các pháp vô ký.

[493] Vô tham là căn vô ký ... (trùng) ... vô sân là căn vô ký ... (trùng) ... vô si là căn vô ký ... (trùng) ... Ðây là các pháp vô ký.

[hlich]

Hay nó là quả của tám tâm đại thiện dục giới

vâng mình nghĩ vậy; vì đây là quả thuộc ý thức giới nên các tâm quả này không cảm nhận qua ngũ căn; các tâm quả này cũng là thức tái sinh, tức quả của nghiệp, cho nghiệp của người tốt hay nghiệp của chư thiên dục giới

tâm thứ 4 tại sao lại có nhân?Đó là tâm của ai xảy ra trong trường hợp nào?

[492] tả tâm tố của các vị a la hán; các vị này trong sinh hoạt với thế gian có tám tâm này giống tám tâm đại thiện dục giới nhưng các vị không tạo nghiệp nữa nên gọi là tố, tố thì vô ký; quả cũng vô ký

[whale]

Chương Toát Yếu;Bộ Pháp Tụ:

[734] - Thế nào là các pháp triền và tương ưng triền? [29].

Ái dục triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với ái dục triền là triền và tương ưng triền; phẫn nộ triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với phẫn nộ triền là triền và tương ưng triền; mạn triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền vô minh triền với mạn triền là triền và tương ưng triền; kiến triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với kiến triền là triền và tương ưng triền; hoài nghi triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với hoài nghi triền là triền và tương ưng triền; giới cấm khinh thị triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với giới cấm khinh thị triền là triền và tương ưng triền; ái hữu triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền, vô minh triền với ái hữu triền là triền và tương ưng triền; tật triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền; vô minh triền với tật triền là triền và tương ưng triền; lận triền với vô minh triền là triền và tương ưng triền; vô minh triền với lận triền là triền và tương ưng triền. Ðây là các pháp triền và tương ưng triền.

Mình xét kỹ thì thấy trong này chỉ có vô minh triền tương ứng được với tất cả các triền khác.Còn 9 triền còn lại không tương ưng được với nhau;sao lại vậy nhỉ?

[whale]

Chương Trích Yếu;Bộ Pháp Tụ;phần Tụ Cái:

PHẦN TỤ CÁI (NĪVARANAGOCCHAKA) .

- Thế nào là các pháp cái?

Tức sáu cái là: dục dục cái, sân độc cái, hôn thụy cái, trạo hối cái, hoài nghi cái, vô minh cái; dục dục cái phát sanh trong tám tâm khởi sanh câu hành tham; sân độc cái phát sanh trong hai tâm khởi sanh câu hành ưu; hôn thụy cái phát sanh trong những tâm bất thiện hữu dẫn; trạo cử cái phát sanh trong những tâm khởi sanh câu hành trạo cử; hối hận cái phát sanh trong hai tâm khởi sanh câu hành ưu; hoài nghi cái phát sanh trong tâm khởi sanh câu hành hoài nghi; vô minh cái phát sanh trong tất cả bất thiện. Ðây là các pháp cái.

Từ chỗ in đậm.Tại hại muốn hỏi vài điều:
1.Có phải tất cả các tâm bất thiện hữu dẫn đều có tâm sở hôn thụy trong đó không?
2.Có tâm thiện và tâm vô ký nào có tâm sở hôn thụy không?Ví dụ như lúc ngủ chẳng hạn;lúc đó có thụy miên nhưng cũng có thể tâm vô ký chăng?