Hỏi về tạng Abhidhamma và các vấn đề liên quan

[Cavoi]

Mô hình bát thức quả là ...nguy hiểm.Nhưng thưa hiền giả;có phải theo thắng pháp thì sáu thức này:nhãn thức;nhĩ thức;tỷ thức;thiệt thức;thân thức;ý thức hợp thành thức giới;và thức giới chính là ý giới phải chăng?

[hlich]

không có từ "thức giới" riêng rẽ đạo hữu ơi!
như Bộ Chất Ngữ đã nói "ý xứ" là bảy giới; bảy giới này là ý giới, nhãn thức giới, ..., và ý thức giới

theo "thắng pháp tập yếu luận" thì có 89 loại thức; trong 89 loại thức này thì
76 loại thức là ý thức giới
10 loại thức là của năm thức giới kia, mỗi thức giới hai loại
3 loại thức là ý giới

ý xứ = bảy giới = 89 loại thức = thức uẩn

mình cũng rất thích mô hình bát thức vì mô hình này giải thích chi tiết hơn cho nhiều hiện tượng

[Cavoi]

Cảm ơn đạo hữu;mời đạo hữu uống trà.Tại hạ không hiểu câu này:

[37] - Tập đế ... đạo đế yếu hiệp một uẩn, một xứ, một giới.
Bất yếu hiệp bao nhiêu?
Bất yếu hiệp bốn uẩn, mười một xứ, mười bảy giới.

Tập Đế yếu hiệp được uẩn nào?Vì sao vậy?Một xứ đó là xứ nào?

[hlich]

mình không rõ lắm chỗ này, đang phân vân giữa hành uẩn hoặc thức uẩn; tùy kết luận về uẩn mà kết luận về xứ; nếu hành uẩn thì là pháp xứ; nếu thức uẩn thì là ý xứ

à Cavoi đã đọc bộ phân tích chưa, mình nghĩ đọc bộ này trước rồi thì sẽ dễ hiểu bộ chất ngữ hơn?

mình tra bộ phân tích có nói "thức giới" là một từ trong kinh tạng, gồm sáu (nhãn, nhĩ, ...ý) thức giới; tuy nhiên vẫn không phải là "ý giới"

[Cavoi]

Theo mình nghĩ;đó là hành uẩn vì theo bộ phân tích.
[158] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ KHỔ TẬP THÁNH ÐẾ?

Tức là ái nầy thành điều kiện tái sanh, câu hành hỷ tham, quyến luyến cảnh nầy cảnh kia, tức là dục ái, hữu ái, phi hữu ái.

[184] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ KHỔ TẬP[35]?

Ái và các phiền não ngoài ra[36]. Ðây gọi là khổ tập.

Những cái như "hỷ";"tham";"ái";phiền não(tham sân si...) đều thuộc về hành.


Đạo hữu;mình muốn hỏi ý nghĩa của câu này:

Mười một xứ là phi đồng hiện hữu với tâm; pháp xứ có thể là đồng hiện hữu với tâm, có thể là phi đồng hiện hữu với tâm.

[hlich]

mình hiểu tâm ở đây là một thức trong một niệm

ý xứ là ý giới, nhãn thức giới, ..., ý thức giới; chỉ có một thức trong một niệm, ví dụ khi nhãn thức khởi thì các thức khác không khởi, cho nên không thể nói ý xứ đồng hiện hữu với tâm

pháp xứ có ba uẩn, thọ tưởng hành, có vô vi giới, và có sắc riêng của pháp xứ; phần ba uẩn là đồng hiện hữu với tâm vì ba uẩn là tâm sở pháp

mười xứ còn lại, ngũ căn và ngũ trần, là sắc phi đồng hiện hữu với tâm

vài tuần kế tiếp mình bận việc, sẽ tiếp chuyện đạo hữu sau đó

[hlich]

à mình cũng đồng ý với Cavoi về tập đế, cám ơn đã dẫn chứng

[Cavoi]

- Có sắc vật của nhãn thức, có sắc phi vật của nhãn thức.

Đoạn này thuộc chương sắc - bộ pháp tụ.Mình không hiểu.Sắc phi vật của nhãn thức là gì?Khi nào hiền giả quay lại giải đáp giúp cá voi nha.Chúc an lạc!

[hlich]

chào tái ngộ đ/h

chữ sắc ngoài nghĩa mình thường hiểu là cảnh của nhãn thức, ở đây sắc chỉ vật chất; như đ/h đã biết, sắc (vật chất) có nhiều loại trong có mắt, tai, mũi, lưỡi, thân là năm loại sắc khác nhau

chữ vật trong câu hỏi là chữ pali vatthu có nghĩa "căn"

cho nên câu hỏi mình hiểu là "có sắc (mà cũng là) căn của nhản thức, có sắc (mà không là - phi) căn của nhản thức"

mắt (nhãn xứ) là căn của nhản thức, các sắc khác không phải là căn của nhãn thức vậy

[Cavoi]

Chào người bạn đạo.Rất vui vì đã quay trở lại;nhờ trao đổi với đạo hữu mà Cá voi đọc tạng luận dễ dàng hơn.Cá voi hỏi một câu hỏi nữa nè:

- Có sắc đồng hiện hữu với tâm, có sắc phi đồng hiện hữu với tâm.
- Có sắc tùy chuyển với tâm, có sắc phi tùy chuyển với tâm.
Sắc nào là đồng hiện hữu với tâm;sắc nào là phi đồng hiện hữu với tâm?Sắc tùy chuyển và phi tùy chuyển?Điều này có nghĩa là gì?

[hlich]

nếu bạn đọc xuống phần Xiển Minh thì hai câu đó nói đến hai loại sắc (vật chất) khác là sắc thân biểu tri và sắc khẩu biểu tri

như bạn biết có bốn thứ sanh ra các sắc, đó là: nghiệp, tâm thức, nhiệt độ, và đồ ăn

hai sắc thân biểu tri và khẩu biểu tri sanh ra chỉ do một thứ đó là tâm thức; hai sắc này sanh khởi coi như cùng lúc với tâm thức, nên gọi là đồng hiện hữu với tâm; và xuất hiện liên tục với tâm thức, nên gọi là tùy chuyển với tâm

các sắc khác thì không như vậy

[Cavoi]

Cảm ơn đạo hữu;mình đã đọc.Xin hỏi một vài chỗ này nữa:

[516] - Sắc nhãn xứ (2) ấy là thế nào?

Nhãn xứ là tinh chất nương bốn đại hiển(3) liên hệ tự thân vô kiến hữu đối chiếu;(4) nhờ mắt vô kiến hữu đối chiếu nào mà người đã thấy, hoặc đang thấy, hoặc sẽ thấy, hoặc có thể thấy sắc hữu kiến hữu đối chiếu, đó là nhãn, đó là nhãn xứ, đó là nhãn giới, đó là nhãn quyền, đó là thế gian, đó là môn, đó là biển cả, đó là bạch tịnh ,sắc, đó là ruộng, đó là vật, đó là con ngươi, đó là con mắt, đó là bờ bên nây, đó là làng bỏ trống. Ðây là sắc nhãn xứ.

Nhờ đạo hữu giải thích chỗ gạch chân: tại sao lại gọi nhãn xứ là "biển cả"; "bạch tịnh";gọi nó là "biển cả" thì có ý nghĩa gì?Xin cảm ơn