THIỀN LÂM BẢO HUẤN

[binh]

116 – NGHIỆM XƯA

Ngài Viên Ngộ nói với ngài Phật Giám:
Bạch Vân sư ông khi động dụng, cất đặt, ngài quyết định phải xem xét phép tắc của thánh hiền xưa. Ngài thường nói: “Sự việc không xét theo xưa, tôi cho là không được như pháp. Tôi ghi nhiều những lời nói và việc làm của thánh hiền xưa, thành chí bình sinh của tôi. Tôi không phải là người đặc biệt hiếu cổ, nhưng vì người đời nay không đủ pháp độ để tôi bắt chước”.
Tiên sư thường nói “Sư ông cố chấp , không biết tùy thời mà biến đổi”. Sư ông nói “Biến cải việc xưa, thay đổi pháp thường, là tai họa lớn cho người đời nay. Tôi hoàn toàn không làm”.

[binh]

117 – TỰ TRỌNG

Phật Giám Cần hòa thượng dời từ chùa Thái Bình về chùa Trí Hải. Quan quận thú là Tăng Cong Nguyên ra làm lễ và hỏi :
- Ai có thể kế vị trụ trì ?
Ngài Phật Giám cử Bính Thủ tọa (tức Nam oa,Trí Bính thiền sư ở Thiều Châu. Ngài người Vĩnh Khang, Thục Xuyên. Ngài nối pháp Phật Giám thiền sư, thuộc đời thứ 15 phái Nam Nhạc). Ông Tăng Công Nguyên muốn được yết kiến Bính thủ tọa. Ngài Phật Giám nói
- Bính thủ tọa là người cương chính, xa lánh việc đời, không ham muốn gì, mời Bính thủ tọa còn không theo, há chịu tự lại.
Ông Tăng Công Nguyên cố yêu cầu, Bính thủ tọa nói :
- Đây là việc trình thân trưởng lão.
Bính thủ tọa bèn trốn vào núi Tư Không. Ông Tăng Công Nguyên quay lại nói với ngài Phật Giám:
- Biết con chẳng bằng biết cha, cha nào con nấy vậy.
Liền nhờ chư sơn cố thỉnh, bức bách, bất đắc dĩ, Bính thủ tọa phải ứng mệnh.

[binh]

118 – CAO THƯỢNG

Ngài Phật Giám nói với ngài Tuân Phật Đăng (tức Hà Sơn, Phật Đăng, Thủ Tuân thiền sư ở An Cát Châu, Phủ Hồ Châu. Ngài họ Sử ở Bản Quận, ngài nối pháp Phật Giám Cần thiền sư, thuộc đời thứ 15 phái Nam Nhạc) :
Kẻ sĩ cao thượng không lấy danh vị làm vinh, con người đạt lý không bị chèn ép làm khốn. Còn người nhờ chút ân huệ gắng sức làm theo, được chút lợi lộc, đem hết lòng thành cung kính, những người như thế đều là hạng người trung bình trở xuống mới làm những việc ấy.

[binh]

119 – ƯA THÍCH

Ngài Phật Giám nói với Bính thủ tọa:
Phàm gọi là bậc trưởng lão , trong tâm cần phải không thích vật gì. Nếu tâm còn thích một vật gì , thì bị ngoại vật làm hại. Thích thị dục thì tâm tham ái sinh, thích lợi dưỡng thì niệm ganh đua khởi, thích thuận-tòng thì kẻ tiểu nhân a dua hợp lại. thích được thua thì núi nhân-ngã cao, thích gom góp của cải thì tiếng ta thán phát xuất. Xét cho cùng thì tất cả không lìa nhất tâm. Tâm nếu không sinh, muôn pháp tự hết. Những điều tôi biết được trong đời tôi không vượt quá chỗ ấy. Ông nên gắng sức chăm tu và đem chỗ biết được ấy làm qui pháp chân chính cho người học sau.

[binh]

120 – KIỆM ĐỨC

Ngài Phật Giám nói:
Tiên sư tiết kiệm, một túi đựng bát, một túi đựng giầy, vá đụp đến trăm lớp mà ngài vẫn không nỡ bỏ. Ngài thường nói :
- Hai vật này theo tôi từ khi tôi rời Quì Quan đến nay đã gần năm mươi năm, há nỡ giữa đường vứt bỏ.
Hữu Toàn, Nam Ngộ thượng tọa đem một áo lông mạng vải dâng ngài. Thượng tọa nói :
- Áo này mua được từ hải ngoại, mùa đông mặc vào thì ấm, mùa hạ mặc vào thì mát.
Tiên sư nói :
- Lão tăng mùa rét đã có than củi, chăn giấy. Mùa hạ có gió thông, nước đá, giữ áo này làm chi ?
Ngài nhất định khước từ không nhận.

[binh]

121 – THƯƠNG TIẾC

Ngài Phật Giám nói :
Thiên sư nghe hòa thượng Chân Tịnh viên tịc, ngài đặt linh vị, sửa đồ cúng, khóc thương quá lễ, và than :”Người này thực sự khó có được. Người này thấy đạo tận căn đế, không vướng vào cành lá. Nhưng tiếc là đã mất sớm ! Nay chưa nghe biết có ai nối được đạo nghiệp ấy. Tùng lâm Giang Tây từ đây vắng vẻ vậy!”.

[binh]

122 – GIỮ ĐẠO

Ngài Phật Giám nói :
Tiên sư nói “Bình sinh Bạch Vân sư ông , trong tâm không còn một chút gì ngưng đọng. Khi ngài thấy việc gì hợp nghĩa lý có thể làm được, ngài mừng rỡ và tự thân đứng ra làm trước. Ngài hay dẫn dắt và đề bạt những người hiền năng. Nưng ngài không ưa những người có tính cách cẩu hợp, vì tài lợi mà xu phụ hay ly biệt. Ngài như như tự tại, ngồi trên một cái giường hẹp suốt ngày. Ngài thường nói với Ngưng thị giả :”Yên phận nghèo, giữ đạo là bổn phận của tăng sĩ . Nếu lấy sự cùng – đạt, được – mất mà bỏ sự giữ đạo ấy thì chưa thể nói đạo vậy.

[binh]

123 – GIAN NAN

Ngài Phật Giám nói:
Người làm đạo không lo thì tâm thao lý không xa, xử mình thường cầu an, thì dụng chí không lớn. Cổ nhân, trải sự gian nan, nếm mùi hiểm trở, sau mới hưởng được cái yên trọn đời. Vì : việc khó thì chí bén, khắc khổ thì lo sâu, mới chuyển họa thành phúc, chuyển vật làm đạo vậy.
Nay phần nhiều thấy người học đạo, thường theo ngoại vật mà quên đạo, bỏ sáng mà vào tối. Như thế là trang sức chỗ không có tài năng của mình mà dối người cho là mình có trí tuệ. Gượng hơn người trong chỗ chẳng theo kịp mình, mà khinh người cho là mình cao hơn. Dùng những sự việc ấy để dối người mà không biết rằng, không thể dối được các bậc tiên giác. Dùng những sự vật ấy để ngăn che người, mà không biết rằng không thể ngăn che được công luận. Cho nên, nếu mình tự cho mình là trí thì người ta cho mình là ngu, mình tự hạ thì người ta tôn cao.
Bậc hiền đức không thế, cho muôn sự ở đời khác nhau, nên tản mát vô cùng, trí năng của con người có hạn lượng, nên hữu tận. Muốn đem trí hữu tận mà nhìn khắp vào sự việc vô cùng, thì trí thức có chỗ thiên lệch, tinh thần có chỗ cùng khốn. Vì vậy đối với đại đạo quyết định có sự quan hệ.

[binh]

124 – TAM QUYẾT

Ngài Phật Giám nói với Long Nha Tài hòa thượng:
Muốn đổi mới tệ bệnh của tiền nhân , không nên bỏ vội vàng, mà phải nhân việc gì đó mới thay đổi, thì tiểu nhân không ngờ vực, ngỏ hầu không sinh ra sự oán hận. Tôi thường nói “ Trụ trì có ba điều quyết biệt : Kiến sự (thấy rõ sự việc), năng hành (làm việc đạt tới đích) và quả đoán (quả quyết trong việc xét đoán phải trái một cách minh bạch). Ba điều ấy thiếu một thì thấy việc không rõ, sau sẽ bị tiểu nhân khinh mạn, và đạo trụ trì không chấn hưng được.

[binh]

125 – TRONG SẠCH

Ngài Phật Giám nói :
Phàm làm chủ một chùa, quí ở chỗ thao lý trong sạch, và giữ tâm rất tín thành để tiếp đãi hàng tăng sĩ bốn phương. Sự việc hơi có một chút thô bỉ, khinh mạn bằng sợi tóc ở nơi mình mà không bỏ thì liền bị tiểu nhân dòm ngó. Tuy có đạo đức như cổ nhân, người học đạo cũng ngờ mà không tin.

[binh]

126 – DANH TIẾT

Ngài Phật Giám nói :
Đệ tử ngài Phật Nhãn chỉ có ngài Cao Am là người cương trực, đĩnh đạc, không gần nhân tình, không ham thích gì, làm việc không viện dẫn bè đảng, và có đức thanh tịnh, trang nghiêm, đoan cung, kính cẩn. Trước sau ngài lấy danh tiết tự lập , có phong cách cổ nhân , hàng tăng sĩ cận đại ít có người sánh kịp.

[binh]

127 – NGHIÊM CẨN

Phật Nhãn Viễn hòa thượng (Phật Nhãn, Long Viễn thiền sư ở Thư Châu. Ngài họ Lý ở huyện Lâm Cung. Ngài nối pháp Ngũ Tổ Diễn thiền sư, thuộc đời thứ 14 phái Nam Nhạc) nói:
Dung mạo khi tới chỗ đại chúng quyết định cũng phải nghiêm kính như những ngày nhàn rỗi, lời nói đối với tân khách nên nghiêm trang, thành thực như khi yên tĩnh một mình. Vị tăng sĩ khi phát ngôn, dụng sự, cất đặt làm lụng phải suy nghĩ trước sau mới thực hành, đừng nên làm việc một cách vội vàng, thô bạo. Tự mình không quyết đoán được phải hỏi nơi các bậc kỳ cựu, các bậc tiên hiền cho rộng kiến văn, hầu thêm vào chỗ chưa hay, soi sáng chỗ chưa hiểu. Chả lẽ cứ làm ra vẻ có khí thế, mặc sức làm sự cống cao, tự bày hôi nhơ của mình mãi sao ! Nếu một hạnh đã để mất trước đây, thì sau này dù có trăm điều hay cũng không thể che lấp được.