VÔ MÔN QUAN

[binh]

TẮC 46

ĐẦU SÀO TIẾN BƯỚC

CÔNG ÁN
Hòa thượng Thạch Sương nói
- Đầu sào trăm thước làm sao tiến thêm?
Có vị cổ đức lạI nói

Bách xích can đầu tọa để nhân
Tuy nhiên đắc nhập vị vi chân
Bách xích can đầu tu tiến bộ
Thập phương thế giớI hiện toàn thân

Đầu sào trăm thước đã ngồI lên
Thấy đạo mà chưa thật nhập chân
Trăm thước đầu sào cần bước nữa
MườI phương thế giớI hiện toàn thân.

LỜI BÀN
Bước thêm được, nhào thân được, còn ngạI chỗ nào mà không tôn xưng?
Tuy như vậy, thử hỏI đầu sào trăm thước làm sao tiến thêm? Hừ .

TỤNG

Hạt khước đỉnh môn nhãn
Thác nhận định bàn tinh
Phiên thân năng xả mạng
Nhất manh dẫn chúng manh.

Mù mắt trên chóp trán
Nhận làm hướng sao soi
Liều thân mà bỏ mạng
Đứa mù dẫn đứa đui.

BÌNH BÌNH
Cần phảI có dũng khí cho bước nhẩy cuốI cùng.
Tuy nhiên khi nào mớI cần thiết?
không biết thì liều thân mất mạng vô ích
LạI còn làm liên lụy đến con cháu.

[binh]

TẮC 47

BA CỬA ĐÂU SUẤT

CÔNG ÁN
Hòa thượng Đâu Suất Duyệt đặt ra ba cửa để hạch hỏI ngườI học rằng “
- Lặn lộI tìm học chỉ để tìm thấy tính. Vậy tính ở đâu?
- Biết được tính mình mớI mớI thoát sinh tử , vậy khi nhắm mắt xuôi tay làm sao thoát?
- Thoát được sinh tử mớI biết chỗ mình đi về, vậy khi tứ đạI tan rã , mình đi về đâu?

LỜI BÀN
Nếu nơi này mà hạ được ba câu chuyển ngữ ,thì ở đâu cũng làm chủ được , nơi nào cũng là nhà được. Còn nếu chưa, đồ ăn dở dễ no, nhai kỹ khó đói.

TỤNG

Nhất niệm phổ quan vô lượng kiếp
Vô lượng kiếp sự tức như kim
Như kim thứ phá cá nhất niệm.
Thứ phá như kim thứ để nhân

Một niệm xem cùng vô lượng kiếp.
Chuyện đờI vô lượng chính là đây.
Giờ đây một niệm bằng trông thấy.
Là thấy ai kia thấy niệm này.

BÌNH BÌNH

PhảI trông thấy niệm mớI thoát sinh tử. Làm sao thấy được niệm?
Vì niệm tức là ý, ý tức là tâm, mà tâm là tất cả, là không gian, là thờI gian
Cho nên nói “ một niệm xem cùng vô lượng kiếp “

[binh]

TẮC 48

MỘT ĐƯỜNG CỦA CÀN PHONG

CÔNG ÁN
Một ông tăng hỏI hòa thượng Càn Phong
- Chư Bạc Già Phạm (Phật) mườI phương đều chỉ một đương Niết Bàn, không biết đầu đường ở đâu?
Sư cầm gậy vạch một đường nói
- Đây.
Sau có ông tăng đem chuyện ấy hỏI ngài Vân Môn. Vân Môn cầm quạt giơ lên bảo
- Quạt nhẩy một cái lên tận tầng trờI thứ ba mươi ba, gõ lỗ mũi Đế Thích . Con lý ngư ngoài biển đông đánh một hèo, trờI mưa như trút.

LỜI BÀN
Một ngườI đi dướI biển sâu, bụI bay mù mịt. Một ngườI đứng trên đỉnh cao , sóng vỗ ngất trời. Nắm đứng, buông đi, mỗI bên đều trỏ ngón mà nêu rõ tông phong. Thật giống hai con ngựa chạy đụng vào nhau. Trên đờI e chẳng ai rõ được lẽ dó. Xét kỹ lạI cả hai ông lão cũng không biết đầu đường ở đâu.

TỤNG

Vị cử bộ thờI tiên dĩ đáo
Vị động thiệt thờI tiên thuyết liễu
Trực nhiêu trước trước tạI cơ tiên
Cánh tu tri hữu hướng thượng khiếu

Chưa bước chân đi đã đến rồI,
Môi chưa hé mở đã nên lời.
Cho vì trăm việc đều như thế
Còn một đường lên phảI biết noi.

BÌNH BÌNH
Hai vị thiền sư , một ngườI chỉ thể, một ngườI chỉ dụng . Có lẽ cả hai không biết đầu đường ở đâu, nhưng họ đã đi và đã đến.

[binh]

up

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 48

MỘT ĐƯỜNG CỦA CÀN PHONG

CÔNG ÁN
Một ông tăng hỏI hòa thượng Càn Phong
- Chư Bạc Già Phạm (Phật) mườI phương đều chỉ một đương Niết Bàn, không biết đầu đường ở đâu?
Sư cầm gậy vạch một đường nói
- Đây.
Sau có ông tăng đem chuyện ấy hỏI ngài Vân Môn. Vân Môn cầm quạt giơ lên bảo
- Quạt nhẩy một cái lên tận tầng trờI thứ ba mươi ba, gõ lỗ mũi Đế Thích . Con lý ngư ngoài biển đông đánh một hèo, trờI mưa như trút.

LỜI BÀN
Một ngườI đi dướI biển sâu, bụI bay mù mịt. Một ngườI đứng trên đỉnh cao , sóng vỗ ngất trời. Nắm đứng, buông đi, mỗI bên đều trỏ ngón mà nêu rõ tông phong. Thật giống hai con ngựa chạy đụng vào nhau. Trên đờI e chẳng ai rõ được lẽ dó. Xét kỹ lạI cả hai ông lão cũng không biết đầu đường ở đâu.

TỤNG

Vị cử bộ thờI tiên dĩ đáo
Vị động thiệt thờI tiên thuyết liễu
Trực nhiêu trước trước tạI cơ tiên
Cánh tu tri hữu hướng thượng khiếu

Chưa bước chân đi đã đến rồI,
Môi chưa hé mở đã nên lời.
Cho vì trăm việc đều như thế
Còn một đường lên phảI biết noi.

BÌNH BÌNH
Hai vị thiền sư , một ngườI chỉ thể, một ngườI chỉ dụng . Có lẽ cả hai không biết đầu đường ở đâu, nhưng họ đã đi và đã đến.

Không ngờ Niết bàn nằm tại Vô thường (dụng)... (Biết thì hiểu, kô bik chớ bình).

[Ma Ha Bát Nhã]

BA CỬA ĐÂU SUẤT

CÔNG ÁN
Hòa thượng Đâu Suất Duyệt đặt ra ba cửa để hạch hỏI ngườI học rằng “
- Lặn lộI tìm học chỉ để tìm thấy tính. Vậy tính ở đâu?
- Biết được tính mình mớI mớI thoát sinh tử , vậy khi nhắm mắt xuôi tay làm sao thoát?
- Thoát được sinh tử mớI biết chỗ mình đi về, vậy khi tứ đạI tan rã , mình đi về đâu?

- Thật phí công quá...

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 46

ĐẦU SÀO TIẾN BƯỚC

CÔNG ÁN
Hòa thượng Thạch Sương nói
- Đầu sào trăm thước làm sao tiến thêm?
Có vị cổ đức lạI nói

Bách xích can đầu tọa để nhân
Tuy nhiên đắc nhập vị vi chân
Bách xích can đầu tu tiến bộ
Thập phương thế giớI hiện toàn thân

Đầu sào trăm thước đã ngồI lên
Thấy đạo mà chưa thật nhập chân
Trăm thước đầu sào cần bước nữa
MườI phương thế giớI hiện toàn thân.

LỜI BÀN
Bước thêm được, nhào thân được, còn ngạI chỗ nào mà không tôn xưng?
Tuy như vậy, thử hỏI đầu sào trăm thước làm sao tiến thêm? Hừ .

TỤNG

Hạt khước đỉnh môn nhãn
Thác nhận định bàn tinh
Phiên thân năng xả mạng
Nhất manh dẫn chúng manh.

Mù mắt trên chóp trán
Nhận làm hướng sao soi
Liều thân mà bỏ mạng
Đứa mù dẫn đứa đui.

BÌNH BÌNH
Cần phảI có dũng khí cho bước nhẩy cuốI cùng.
Tuy nhiên khi nào mớI cần thiết?
không biết thì liều thân mất mạng vô ích
LạI còn làm liên lụy đến con cháu.

Chỉ cần một niệm, niệm gì cũng được...

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 45

KẺ ẤY LÀ AI ?

CÔNG ÁN
Ngài Pháp Diễn ở Đông Sơn nói
- Thích Ca, Di Lạc còn là tôi đòi của kẻ ấy. Thử hỏI kẻ ấy là ai ?

LỜI BÀN
Nếu thấy rõ kẻ ấy, ví như ở giữa ngã tư mà gặp ngay phụ thân mình, chẳng cần phảI hỏI ngườI khác xem đó có phảI không.

TỤNG

Tha cung mạc vãn
Tha mã mạc kỵ
Tha phi mạc biện
Tha thị mạc tri

Cung ngườI chớ dương
Ngựa ngườI chớ cưỡI
NgườI lầm chớ vạch
NgườI hay chớ màng.

BÌNH BÌNH

Uống nước, nóng, lạnh tự biết.

Thượng đế đấy...

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 44

CÂY GẬY CỦA BA TIÊU

CÔNG ÁN
Hòa thượng Ba Tiêu nói vớI tăng chúng :
- Các ông có cây gậy, tôi cho các ông cây gậy. Các ông không có cây gậy, tôi đoạt cây gậy của các ông.

LỜI BÀN
Để vịn qua khe khi cầu gẫy, để tìm vè xóm lúc không trăng. Nếu gọI đó là cây gậy thì vào địa ngục như tên bắn .

TỤNG

Chư phương thâm dữ thiển
Đô tạI chưởng ác trung
Sanh thiên tính trụ địa
Tùy xứ chấn tông phong.

Khắp nơi dầu sâu, cạn
Cũng tùy tay nắm thôi.
Chọc trờI cùng chống đất
Nếp nhà rạng nơi nơi.

BÌNH BÌNH

Cái dùng để vịn, để chống, nhưng không phảI là cây gậy.

Cây gậy!

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 43

GẬY TRÚC CỦA THỦ SƠN

CÔNG ÁN
Hòa thượng Thủ Sơn giơ gậy trúc trước chúng mà nói
- Này các ông, nếu gọI là gậy trúc thì xúc phạm, không gọI là gậy trúc thì trái nghịch . Vậy các ông gọI là gì?

LỜI BÀN
GọI là gậy trúc thì xúc phạm, không gọI là gậy trúc thì trái nghịch; không được nói có, không được nói không. Đáp mau, đáp mau.

TỤNG

Niêm khởI trúc bề
Hành sát hoạt lệnh
BốI xúc giao trì
Phật, Tổ khất mệnh.

Gậy trúc giơ ra ,
Lệnh ban tha, giết.
Xúc, nghịch cùng hòa
Phật Tổ xin tha.

BÌNH BÌNH

GọI bằng gậy trúc thì rơi vào danh tướng,
Không được gọI là gậy trúc, nó là cái gì?

"CÂY TRÚC"

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 42

NỮ NHÂN XUẤT ĐỊNH

CÔNG ÁN
Một hôm Phật giảng pháp, có chư Phật mườI phương tụ hộI. Ngài Văn Thù đến đó, gặp lúc chư Phật , vị nào trở về quốc độ vị đó, chỉ còn lạI một nữ nhân đến gần Phật tòa mà nhập định. Văn Thù bạch Phật
- Nữ nhân nào mà lạI đến gần được Phật tòa, còn tôi thì lạI không đến gần được ?
Phật dậy Văn Thù
- Ông cứ khiến nàng xuất khỏI tam muộI mà tự hỏI lấy.
Văn Thù đi quanh nữ nhân ba vòng, búng tay một cái, rồI nâng lên đến trờI Phạm thiên, lạI dùng đủ các môn thần lực mà không sao thức nàng được.
Phật dậy :
- Dù cho trăm ngàn Văn Thù cũng không thể khiến nàng ra khỏI định được. Ở phương dướI qua khỏI số quốc độ nhiều bằng số cát của mườI hai ức sông Hằng có Bồ-Tát Võng Minh mớI có thể thức nàng được.
Liền đó ngài Võng Minh từ dướI đất vọt lên chấp tay bái Phật. Phật sai Võng Minh đến thức nữ nhân. Võng Minh đến bên nàng, búng tay một cái nàng liền xuất khỏI định.

LỜI BÀN
Lão Thích Ca dựng ra tuồng này đâu phảI chuyện chơi . Thử hỏI Văn Thù là thầy của bảy vị Phật sao lạI không thể làm nàng kia xuất định được? Võng Minh mớI chỉ là Bồ-Tát sơ địa sao lạI làm được việc ấy ? Nếu chỗ này mà thấy cho xác thiết , thì dù nghiệp thức mênh mang vẫn Na Già đạI định.

TỤNG
Xuất đắc, xuất bất đắc
Cừ nông đắc tự do
Thần đầu tính quỉ diện
BạI khuyết đương phong lưu.

Thức được, thức không được
Hai đàng vẫn tự do
Đàu thần cùng mặt quỉ
Lận đận mà phong lưu.

BÌNH BÌNH
Phật có giảng rằng nàng ấy do Bồ-Tát Võng Minh khai thị cho vào đạo nên Bồ-Tát Võng Minh mớI đánh thức được nàng ấy. Còn Bồ-Tát Văn Thù là do nàng ấy khai thị cho nhập đạo nên không thể đánh thức được nàng ấy. Xem thế thì biết, nếu chưa phảI bậc ĐạI Giác như chư Phật thì vẫn còn bị ràng buộc bởI lý nhân quả.

Ha.. Ha .. Ngày càng xác thực đúng "CON ĐƯỜNG"... Không thể lầm đc nữa rồi...

[Ma Ha Bát Nhã]

TẮC 40

QUI SƠN ĐÁ ĐỔ TỊNH BÌNH

CÔNG ÁN
Hòa thượng Qui Sơn trước ở vớI ngài Bách Trượng , giữ chức điển tòa ( coi về ẩm thực) Bách Trượng chọn ngườI đến núi ĐạI Qui làm chủ trì, bèn dậy sư cùng ông thủ tòa (ngườI đứng đầu tăng chúng) ra đốI đáp trước chúng, xem ai đốI đáp giỏI sẽ được phái đi.
Bách Trượng cầm tịnh bình đặt xuống đất hỏI
- Không dược gọI là tịnh bình , gọI là cái gì?
Ông thủ tòa đáp
- Không thể gọI là khúc cây.
Bách Trượng quay sang hỏI sư, sư bèn đá đổ tịnh bình mà đi. Bách Trượng cườI nói :
- Ông đệ nhất tòa thua mất hòn núi rồI vậy.
RồI phái sư đi làm tổ khai sơn ở ĐạI Qui.

LỜI BÀN
Qui sơn một phen hăng hái , ngặt rằng vẫn không vượt qua được cái bẫy của Bách Trượng . Xét kỹ lại, té ra lựa nặng, bỏ nhẹ .Sao vậy chớ? Tránh khỏI bưng mâm lạI mang gông sắt.

TỤNG

Dương hạ cô ly tính mộc thược
Đương dương nhất đột tuyệt châu già
Bách Trượng trùng quan lan bất trụ
Cước tiêm địch xuất Phật như ma.

Đong đếm so đo bỏ hết đi
Thẳng đường xông phá há hiềm chi
Cửa ảI tông sư ngăn chẳng được
Giơ chân đá phắt, Phật ra gì.

BÌNH BÌNH
Ngái Qui Sơn đến núi ĐạI Qui kết thảo am ở đến mườI năm mà chẳng vực nổI Phật pháp dậy. Ngài tính bỏ đi thì đêm ấy mộng thấy sơn thần mách bảo , cầu xin ngài ở lại. RồI từ đó ngườI dân dần dần biết đến sư, gom góp tiền bạc, xây dựng nên ngôi thiền viện chứa đến 1500 học tăng.
Tuy nhiên lúc đầu rất là gian nan khổ sở, vì vậy mà ngài Vô Môn bảo là ngài lựa nặng, bỏ nhẹ, tránh bưng mâm (điển tòa) lạI phảI mang gông sắt, đúng là sập bẫy Tổ Bách Trượng. Tuy là nói vậy nhưng thực ra các ngài tranh nhau đi, để được khổ, để được mang gông sắt mục đích hoằng dương Phật pháp, giáo hóa chúng sinh, đền ơn chư Phật, hành Bồ-Tát đạo.
Về công án, thủ tòa trả lờI còn luẩn quẩn trong tứ cú, bách phi. Còn sư đi thẳng vào thực chất, siêu nhiên ngoài muôn vật. Đá đổ tịnh bình để bầy tỏ kiến giảI cũng như thái độ của sư: “ Nó là như thế, tuy nhiên chẳng quan hệ gì đến tôi”.

Chớ bị lừa, chẳng phải ở tịnh bình, cũng chẳng phải cái tịnh bình đã đổ, mà ở cú đá đấy...