Hỏi về kinh tương ưng bộ Pali và kinh Tạp A-hàm Hán Tạng

[Cavoi]

Đạo hữu Hlich và các đạo hữu thân mến.Cavoi lập topic này để cũng như topic về hỏi về kinh trường bộ và tạng luận;kinh tiểu bộ... với mục đích chính là để chúng ta giao lưu học hỏi và giúp trí nhớ về những bộ kinh Nikaya và Agamas-Hán Tạng;đồng thời là nơi mà các đạo hữu tìm hiểu ý nghĩa các câu kinh;đoạn kinh và có câu hỏi gì trùng thì khỏi phải lập topic khác cho đỡ mất công.Xin chúc mọi người hoan hỉ và tinh tấn an lạc.

Trước tiên Cá voi xin hỏi một chút về quy tắc đối chiếu kinh điển;trong kinh Tương Ưng bộ sau mỗi bài kinh thường có mở ngoặc ghi thêm "địa chỉ" tham chiếu ở bên kinh Hán Tạng(A hàm);ví dụ:

VIII. Hoan Hỷ (Tạp 1.7, Ư Sắc Hỷ Lạc, Ðại 2,1c)(Tạp 1.5, Ðại 2,1b) (S.iii,31)

Cá voi hiểu rằng bài kinh tương đương với kinh số 7 trong tập 1 của bộ Tạp A hàm.Nhưng không hiểu "Đại 2,1C" nghĩa là thế nào? và trong cái mở ngoặc thứ hai thứ ba nghĩa là thế nào (Tạp 1.5, Ðại 2,1b) (S.iii,31);hiền giả nào hiểu rõ xin giải đáp hộ Cá voi xin cảm ơn ạ.

[hlich]

Nhưng không hiểu "Đại 2,1c" nghĩa là thế nào? và trong cái mở ngoặc thứ hai thứ ba nghĩa là thế nào (Tạp 1.5, Ðại 2,1b) (S.iii,31);

mình nghĩ,
1."Đại 2,1c" là số 2,1c trong hệ thống đại tạng chứa kinh tạp a hàm này
2.vì sự sắp xếp không theo một thứ tự thống nhất nên đoạn kinh này có ở hai chỗ trong kinh tạp a hàm, đoạn 1.7 và đoạn 1.5
3.(S.iii,31) là số mục trong hệ thống kinh dịch ra anh ngữ của Pali Text Society

[Cavoi]

Trong kinh thường hay nhắc đến một trong ba ác hạnh của thân là :"tà hạnh trong các dục";vậy tà hạnh trong các dục cụ thể là những gì nhỉ?Đánh người cũng là tà hạnh trong các dục ko?

[hlich]

nếu dục ở đây chỉ lòng tham thì hành động nào để thỏa mãn lòng tham là tà hạnh

chuyện đánh người thì thường do lòng sân; dĩ nhiên cũng có trường hợp do lòng tham chẳng hạn như đánh người không vì ghét mà là muốn chứng tỏ sức mạnh của mình, tức là tham quyền lực

[Cavoi]

nếu dục ở đây chỉ lòng tham thì hành động nào để thỏa mãn lòng tham là tà hạnh

chuyện đánh người thì thường do lòng sân; dĩ nhiên cũng có trường hợp do lòng tham chẳng hạn như đánh người không vì ghét mà là muốn chứng tỏ sức mạnh của mình, tức là tham quyền lực

Vấn đề là thế này(xin hiền giả đọc kỹ một chút;vì điều này tôi đã thảo luận với cơ số người;nhưng không được thỏa mãn):Khi giải thích về bát chánh đạo;người ta thường định nghĩa chánh nghiệp là từ bỏ sát sanh;tránh xa sát sanh;từ bỏ lấy của không cho;tránh xa lấy của không cho;từ bỏ tà hạnh trong các dục;tránh xa tà hạnh trong các dục.Tức là ba ác hành của thân.

Vấn đề là ba ác hạnh của thân này có thâu nhiếp được toàn bộ các ác hạnh của thân không?(như là giới uẩn định uẩn tuệ uẩn thâu nhiếp toàn bộ tám nhánh đạo).Chỗ tôi muốn thảo luận với đạo hữu là ở chỗ đó.Nếu có thời;sự giải thích chánh nghiệp là viễn ly ba ác hạnh của thân mới chánh đáng;còn nếu không;trường hợp như tạt axít vào mặt người khác;hay đánh đấm người khác ko với mục tiêu chỉ làm người ấy đau khổ thôi chứ ko giết chết và người đó quả thật ko bị chết hoặc chặt tay chặt chân;làm cho mù mắt;những hành động này rõ ràng là những hành động ác của thân;nhưng xếp nó vào loại nào? Là sát sinh chăng;ko phải vì không đủ chi để cấu thành sát sinh;là trộm cắp chăng;lẽ nào lại là trộm cắp.Là tà hạnh trong các dục chăng;chỉ còn lại nghi vấn cuối cùng là tà hạnh trong các dục;nhưng chúng ta thường hiểu;tà hạnh trong các dục sai sử bởi tâm tham.Tôi đặt lại một vấn đề mấu chốt;tà hạnh trong các dục có thể điều động bởi tâm sân nữa!

Giả thiết của tôi như thế này:tà hạnh trong các dục là bất kỳ cái gì trái oai nghi chánh hạnh trong sắc; thanh; hương; vị; xúc (ngũ dục hay năm dục công đức-theo cách dịch cũ) được thực hiện bởi thân.Chẳng hạn: nếu đấm;đá;tát hay tạt axít... là tạo cảnh xúc bất thiện;khổ não cho người khác;cũng là tà hạnh trong các dục;hoặc là tạo cảnh thanh bất thiện;ví dụ như chúng ta ko trực tiếp nói xấu nói bậy(khẩu nghiệp);nhưng chúng ta tự tay post các audio bậy bạ dung tục và xúc phạm người khác lên mạng;khi người khác tiếp nhận được cảnh thanh này sẽ sầu khổ;như vậy cũng là tà hạnh trong ngũ dục(cảnh thanh);hoặc nữa;chúng ta cho ớt bột vào món ăn người khác với mục đích đùa giỡn chẳng hạn;đó cũng ko phải là chánh hạnh trong các dục;mà là tà hạnh do tạo ra cảnh vị khổ não cho người khác.Tương tự thế;việc post các video đồi trụy;cố ý làm mê muội giới trẻ cũng là việc làm của thân tạo ra cảnh sắc bất thiện.Tất cả những việc này đều thuộc về hành động của thân;không phải khẩu;và ko chỉ có ý.

Tỳ kheo Chánh Minh;trong bài luận giải về kinh Chánh tri kiến có đề cập đến vấn đề này;ngài cho rằng những người đánh người khác vì tâm sân(ví dụ như tỳ kheo đánh tỳ kheo hay tát tỳ kheo vì sân hận

[hlich]

chánh nghiệp là từ bỏ sát sanh;tránh xa sát sanh;từ bỏ lấy của không cho;tránh xa lấy của không cho;từ bỏ tà hạnh trong các dục;tránh xa tà hạnh trong các dục.Tức là ba ác hành của thân.

tạt át xít, đánh người ta tuy không là sát sinh nhưng không phải là tránh xa sát sinh

ba ác hành của thân thâu nhiếp hết các ác hành của thân nếu mình tính luôn những gì chưa phải là tránh xa?

Tôi đặt lại một vấn đề mấu chốt;tà hạnh trong các dục có thể điều động bởi tâm sân nữa!

"tà hạnh trong các dục" nếu là ác hành thứ ba của thân thì nhiều chỗ dịch là "tà dâm"; nếu là tà dâm thì mình nghĩ đó là tham dục hơn là sân

trong một hành động hoặc câu nói của một người theo vi diệu pháp là các biểu sắc của một loạt "rất nhiều" tâm; vì mỗi tâm hiện hữu trong một khoảnh khắc cực ngắn, "rất nhiều" có thể coi như là vô số; trong vô số đó chắc chắn có tham, có sân - còn si thì luôn có trong các tà hạnh

[Cavoi]

Đạo hữu;trong kinh tương ưng bộ;tập 3 chương 30;có một bài kinh như sau

III. Làm Hai Hạnh (S.iii,247)

1) Nhân duyên ở Sàvatthi.

2) Một Tỷ-kheo đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.

3) Ngồi xuống một bên, Tỷ-kheo ấy bạch Thế Tôn:

-- Do nhân gì, do duyên gì, bạch Thế Tôn, ở đây, một loại (chúng sanh), sau khi thân hoại mạng chung, được sanh cọng trú với các Kim xí điểu từ trứng sanh?

4) -- Ở đây, này Tỷ-kheo, có loại (chúng sanh) làm hai hạnh về thân, làm hai hạnh về lời nói, làm hai hạnh về ý. Chúng được nghe như sau: "Loại Kim xí điểu từ trứng sanh, có thọ mạng lâu dài, nhan sắc thù thắng, hưởng thọ nhiều lạc".

5) Chúng suy nghĩ như sau: "Ôi mong rằng, sau khi thân hoại mạng chung, chúng ta có thể được sanh cọng trú với các Kim xí điểu từ trứng sanh!" Sau khi thân hoại mạng chung, chúng được sanh cọng trú với các Kim xí điểu từ trứng sanh.

6) Do nhân này, do duyên này, này Tỷ-kheo, ở đây, một loại (chúng sanh), sau khi thân hoại mạng chung, được sanh cọng trú với các Kim xí điểu từ trứng sanh.


Điều tôi muốn hỏi là: -kim xí điểu có phải là loài chim không?Phải chăng kim xí điểu thuộc chư thiên;ko phải bàng sanh;vì chúng có thọ mạng lâu dài;dung sắc thù thắng và hưởng thọ nhiều lạc.Nhưng dường như trong kinh không thấy đề cập đến chư thiên là kim xí điểu?

-Hai hạnh về thân;hai hạnh về lời và hai hạnh về ý là những hạnh nào?

Lành thay đạo hữu giải đáp cho tôi điều này

[hlich]

trong phần Tương Ứng Loài Rồng ở trên thì có đoạn này

Nếu nay chúng ta làm thiện hạnh về thân, thiện hạnh về lời nói, thiện hạnh về ý, như vậy khi thân
hoại mạng chung, chúng ta có thể sanh thiện thú, thiên giới, thế giới này.

kim xí điểu như vậy cũng thuộc cõi thiên, nhưng vẫn là bàng sinh vì là loài chim?

còn các hai hạnh, có lẽ là bất cứ hai trong ba thiện hạnh về thân nào, bất cứ hai trong bốn thiện hạnh về ngữ nào, và bất cứ hai trong ba thiện hạnh về ý nào?

[Cavoi]

Tôi đọc trong kinh Tạp A hàm thì thấy thường chú thích thế này:

Pāli, S. 5. 9. Selà. Biệt dịch, №100(219).

Biệt dịch nghĩa là thế nào;số hiệu trong đó nghĩa là thế nào vậy hiền giả?

(P/s: Cảm ơn hiền giả;tôi vừa đọc tương ưng loài rồng;hình như là trước đây loài rồng làm cả hai hạnh(thiện hạnh và bất thiện hạnh) nên vào trứng sinh;sau đó chúng nghĩ nên làm thiện hạnh thì sẽ vào thiên giới cõi đời này;có lẽ hai hạnh ở đây ám chỉ thiện hạnh và bất thiện hạnh[giống kiểu lúc thì nói lời độc ác;lúc thì nói lời thông cảm đến tâm]?)

[hlich]

mình chưa đọc kinh a hàm đ/h à, bởi nghĩ rằng nội dung cũng không khác kinh nikaya

[hlich]

kinh a hàm trải qua hai lần phiên dịch, từ phạn ngữ qua hoa ngữ qua việt ngữ; mình chọn nikaya là vì chỉ qua một lần phiên dịch từ pali qua việt ngữ thôi và có thể tham khảo thêm các bộ nikaya được dịch từ pali qua anh ngữ

[whale]

kinh a hàm trải qua hai lần phiên dịch, từ phạn ngữ qua hoa ngữ qua việt ngữ; mình chọn nikaya là vì chỉ qua một lần phiên dịch từ pali qua việt ngữ thôi và có thể tham khảo thêm các bộ nikaya được dịch từ pali qua anh ngữ

Nếu chỉ tính ngôn ngữ: Hệ 1: Tiếng Magadha cổ=>tiếng địa phương của các tỳ kheo đệ tử=> tiếng Sanskrit=>Tiếng Hán=>Tiếng Việt

Hệ 2: Tiếng Magadha cổ=>tiếng các tỳ kheo địa phương=>tiếng Pali(thời Asoka?)=>tiếng Sinhala=>Tiếng Pali(Ngài Buddhaghosa và các sư Tích Lan dịch lại)=>tiếng Anh=> Tiếng Việt.(hệ dưới có 6 mũi tên;hệ trên có 4 ít hơn nhé)