Có cô bé hàng xóm cắt cho tôi một nhánh quỳnh. Về cắm trong mảnh sân nhỏ. Vuông sân chỉ nhỉnh hơn chiếc chiếu hoa mà chen chúc đủ thứ - ba cây cau, một cây nguyệt quế, một cây mai tơ và những thứ lôm côm khác. Có chút đất như có chút vàng, lấy xanh tươi làm của nả, không gò bó, tuyển chọn.

Nhánh quỳnh đến sau, ẻo lả tựa vào một cọc tre nhỏ, dưới đất tua tủa rễ cau, trên cao nguyệt quế và mai xòe che bóng. Thế mà quỳnh vẫn lách qua đám rễ cau chằng chịt để bám rễ, ưỡn mình nhận từng tia mặt trời hiếm hoi rọi qua kẽ lá. Và sống. Mảnh khảnh tự tại kề bên cây cau vút lên vượt mái một sáng bung ra một tràng pháo hoa xanh nhạt, thơm khiết đến lặng người. Nguyệt quế cũng đơm hoa. Chi chít những chùm trắng nhỏ nhoi, mỏng mảnh mà hương dày, ngát cả giấc ngủ, sâu tận giấc mơ, thơm cả ngọn gió và ánh trăng. Mới biết chỉ cần chút đất, chút ánh sáng mặt trời, chút yêu thương là có cả một trời hương hoa dung dị.

Rồi một ngày nách lá quỳnh cựa quậy. Hai nụ bé bỏng trồi lên... Một rụng. Một thành hoa. Đóa hoa độc nhất chọn đêm rằm Vu lan hé nở. Giữa hương trầm và ánh nến, quỳnh hoa khai. “Khán hoa là kiến Phật”, phút chứng kiến hoa quỳnh nở, lòng tôi cũng thế. Nhẹ nhàng, tịnh lặng, lâng lâng... Từng cánh tinh khôi như lụa nõn đẫm ánh trăng chầm chậm hé, từ tốn bung ra sắc diễm lệ, hương thanh khiết. Người xưa tặng mỹ danh nguyệt hạ mỹ nhân cho hoa là phải. Một đời hoa chỉ vẻn vẹn 2-3 tiếng, dồn tụ tinh hoa, hương sắc cho một khoảnh khắc.

Hoa quỳnh còn có tên là đàm hoa. Đàm hoa nhất hiện nên nở tàn, sinh diệt trong chớp mắt. Sát na hiện hữu kỳ diệu và ngắn ngủi ấy không phải ai cũng có thể tri ngộ. Chỉ dành cho ai biết yêu, biết đợi biết chờ. Sự tích quỳnh hoa kể rằng vua Tùy Dạng Đế ở Trung Quốc là vị vua xa hoa trác táng nghe tiếng hoa đã làm một chuyến tuần du 90 ngày về Dương Châu để vừa vui chơi vừa có dịp khán hoa. Thế nhưng khi đến nơi, trong lúc vua nghỉ thì hoa nở. Chỉ Lý Thế Dân trong đoàn tùy tùng (sau này là Đường Thái Tông) lén lút đi xem hoa trong đêm là được chứng kiến khoảnh khắc quỳnh hoa khai, bừng hương sắc diễm tuyệt dưới trăng. Hôm sau vua đến hoa đã héo rũ. Vua tức giận ra lệnh nhổ bỏ. Từ đó hoa quỳnh chỉ nở về đêm...

Sáng nay khi mở cửa tôi thấy đóa quỳnh gục đầu héo rũ. Nhụy phong kín, cánh khép lại, đầu chúc xuống. Như một giọt nước mắt sắp rơi. Như một người khép mắt xuôi tay.

Không. Đó không là giọt nước mắt dẫu khi đêm tôi đã chứng kiến một nụ cười diễm tuyệt. Nở trọn vẹn rồi tàn lặng lẽ. Có nở ắt có tàn, chỉ thế thôi!

Tâm người nặng hơn tâm hoa nên nhìn đâu cũng thấy nặng. Bởi thế trong muôn loài, cuộc hóa sinh của con người nặng nề nhất. Yêu hoa nở, ghét hoa tàn. Thích sự rực rỡ viên mãn mà không thích héo tàn rơi rụng. Chuyện xưa kể có ông vua Ấn Độ hỏi một nhà sư: “Trên đời có gì lạ nhất?”. Sư trả lời: “Lạ nhất là ai cũng chết mà người ta cứ làm như mình sống mãi”.

Đời người dẫu có dài hơn đời hoa vẫn chỉ là chớp mắt trong dòng thời gian vô thủy vô chung. Sinh tử chỉ là hơi thở vào ra của tạo hóa. Biết thế mà mãi nặng nề.

Ngắm hoa quỳnh để học sống, học chết. Cảm ơn hoa