Là một trong 3 thiền viện tầm cỡ lớn nhất của Việt Nam, Thiền viện Trúc lâm Tây Thiên (TVTLTT) thuộc xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, được xây dựng ngay bên cạnh khu di tích danh thắng Tây Thiên cổ tự. Nơi đây không chỉ được biết đến là nơi đất linh mà còn là địa danh thu hút không ít những du khách hành hương về cõi Phật, thưởng ngoạn phong cảnh hữu tình.

Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên được khởi công từ ngày 4/4/2004 (15/2 Âm lịch) với tổng số vốn 30 tỷ đồng, có diện tích rộng 4,5ha, rừng ngoại vi rộng 50ha. Sau hơn 2 năm xây dựng công trình mang tầm cỡ quốc gia này đã chính thức hoàn thiện và được khánh thành ngày 25/11/2005. Mỗi ngày Thiền Viện đón hàng trăm phật tử, du khách trong và ngoài nước hành hương về “cội nguồn Phật giáo Việt Nam“, thắp hương khấn phật, thưởng ngoạn cảnh đẹp rừng núi Tây Thiên.

Thiền viện Trúc Lâm

Theo các nguồn sử liệu và lịch sử phát triển của dân tộc cho thấy Tây Thiên là cái nôi của Phật giáo Việt Nam. Phật giáo được truyền từ Ấn Độ Vào Việt Nam từ thời Hùng Vương, khoảng năm 300 TCN. Thiền viện TLTT được xây dựng trên phế tích của một nền thờ cổ có tên là Thiên Ân Thiền Tự.

Ngoài chức năng trùng hưng lại Trung tâm Phật giáo Việt Nam thời Hùng Vương, góp phần tôn tạo cảnh quan du di tích danh thắng Tây Thiên, Thiền viện TLTT là nơi tạo tiền đề cho những công trình nghiên cứu, khai quật, làm sáng tỏ giá trị của Phật giáo Tây Thiên, góp phần phát huy và bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Tại Viện Bảo tàng Lịch sử cũng đã đào những hố thảm sát, tìm thấy gạch, gói, gốm, sứ ở đời Lý, đời Trần có đầy đủ.

Đồng thời cũng khảo sát được ngôi mộ của Sư tổ cách đây hơn 800 năm. Đây là nơi lưu giữ những cổ vật Phật giáo tại Tây Thiên, để giới thiệu lại sự phát triển của Phật giáo, qua đó giáo dục niềm yêu nước, tự hào dân tộc.

TVTLTT gồm chính giữa là toà Chánh điện cao 17m, diện tích 673,2 m2, 4 trụ đỡ có đường kính gần 1m, ở giữa là 3 tượng phật nói lên đường lối tu thiền: Phật tại tâm, cứu cánh của sự tu hành là khai mở tuệ giác, phát triển tâm tử, đi đến giác ngộ phật pháp…. Bên trái là Nhà trưng bày các hiện vật có niên hiệu Lý, Trần, Lê, Nguyễn…. Ngoài ra còn có cổng Tam Quan, Lầu Chuông, Lầu Trống, nhà Tổ, Nội Viện....

Thiền viện Trúc Lâm là “viện nghiên cứu” về Thiền thuộc phái Trúc Lâm, một hình thức tu hành đã vắng bóng ở Việt Nam gần 100 năm nay. Dòng Thiền có 3 tông là: Thiền tông, Tịnh Độ tông (tu theo pháp môn niệm Phật) và Mật tông (thiền tu theo phái bùa chú). Thiền tông Trung Hoa là trực chỉ phân tâm, tích tâm tích Phật. Thiền tông Nhật Bản có kiếm đạo, trà đạo…còn Thiền tông Việt Nam tu theo cách riêng, mang bản sắc của phái Trúc Lâm Yên Tử.

Du khách đến đây, từ trên cao nhìn xuống sẽ thấy thung lũng mờ xanh như dải lụa của tiên giáng trần, dưới nữa là xóm làng san sát trù phú. Tất cả hút vào tầm mắt một cảm giác thư thái, khiến lòng người trở nên thanh tịnh. Dường như mỗi du khách đến đây đều tìm thấy cho mình ý nghĩa sống hòa hợp cùng thiên nhiên, cùng sự tốt đẹp của lòng người./.