Có một câu chuyện vui như thế này. Trong ngôi làng nọ, mỗi sáng có một vị tu sĩ thức dậy, rời nhà và đi xuống phố để đến đền thờ của mình. Sáng nào ông cũng làm việc ấy. Một hôm, khi đi ngang trạm canh ông gặp một người lính gác, anh này biết việc làm hằng ngày của vị tu sĩ, nhưng muốn đùa cợt nên hỏi: “Sáng nay Thầy đi đâu đó?” Vị tu sĩ trả lời, “Tôi cũng không biết chắc nữa!” Anh lính gác hơi bực mình, hỏi lại “Thầy đi đâu, đừng đùa với tôi nhé!” Vị tu sĩ vẫn đáp, “Thú thật, tôi không biết mình sẽ đi đâu sáng nay!” Anh lính nghĩ vị tu sĩ muốn châm chọc mình nên bực tức và bắt nhốt vị tu sĩ lại. Vị tu sĩ nhìn anh lính gác nói, “Anh thấy không, tôi có nói dối anh đâu, mỗi sáng thì tôi thường đi xuống đền thờ, nhưng hôm nay tôi đâu có biết là mình sẽ đi vào tù đâu!”
Không có một tài khoản duy nhất
Mà đó cũng có thể là một điều hay phải không bạn, đâu ai biết được! Hôm nay ta có thể đang đối diện với những muộn phiền, nhưng ngày mai tất cả có thể sẽ hoàn toàn đổi thay…
Có một ngày đi dạo với người bạn, chị kể cho tôi nghe những vấn đề khó khăn mà chị đang gặp phải. Chị nói, có những lúc mất mát dồn dập đến với mình, làm chị cảm thấy lạc lỏng, bơ vơ và dường như là tuyệt vọng. Chị hỏi tôi nghĩ gì về những nghịch cảnh trong cuộc đời, có phải do nghiệp quả của mình mang đến?
Một buổi sáng mùa xuân, nắng mai trải trên con đường nhỏ chúng tôi đi. Trời xanh cao trong như tiếng suối nước chảy trong khu rừng vắng. Nước róc rách chảy xuyên qua khẻ tay, mát lạnh làm sao. Con đường sáng nay nắng thật ấm.
Theo tôi thì, những âu lo và mệt mỏi có mặt ngày hôm nay, có thể là do những hạt giống muộn phiền mình đã gieo trồng trong quá khứ. Nhưng ta đâu biết được rằng, có thể là những hạt giống ấy đã ngừng tăng trưởng sáng hôm nay. Và ta cũng đâu biết được là, có thể sáng mai đây, trên con đường mình đi những hạt giống tươi đẹp, hạnh phúc khác đang vừa bắt đầu nở hoa kết trái. Đâu ai biết được!
Trong nhà Phật chúng ta thường hay nói rằng, nếu muốn biết quá khứ của một người nào, ta hãy nhìn vào hiện tại của người ấy; và nếu muốn biết tương lai của một ai, ta hãy nhìn việc của người ấy đang làm trong hiện tại. Nhưng bạn biết không, điều đó có thể dẫn ta đến một nhận xét sai lầm này là: mỗi chúng ta chỉ có một tài khoản nghiệp quả duy nhất mà thôi, a single karmic account. Những gì đang xảy ra cho ta trong giây phút này là kết quả của toàn thể tài khoản ấy, the current running balance. Và ta có thể hiểu lầm và nghĩ rằng đó là tổng kết những nghiệp quả của mình, it’s the sum total.
Có lần tôi được nghe thầy Thanissaro Bhikkhu chia sẻ là trong vấn đề nghiệp quả chúng ta không ai chỉ có một tài khoản duy nhất, no single account. Chúng ta còn có nhiều tài khoản khác nữa. Cuộc sống này gồm rất nhiều hạt giống ta đã gieo trồng ở nhiều nơi, qua những việc mình đã làm trong quá khứ. Và mỗi hạt giống sẽ lớn lên tùy theo tốc độ của nó. Có những hạt giống đã trưởng thành và tàn hoại mất rồi, có những hạt giống đang trưởng thành, và có những hạt giống sắp sửa sẽ đâm chồi, kết trái.
Và điều ấy có nghĩa là hoàn cảnh của chúng ta trong giờ phút hiện tại này chỉ là sự biểu hiện của một phần nghiệp quả, chứ không phải là tất cả! Thật ra ta rộng lớn và giàu có hơn mình vẫn nghĩ.
Ngày vừa mới lên
Người ta thường chia cắt thời gian ra thành quá khứ, hiện tại và tương lai, và nói rằng chúng ta chỉ có giây phút hiện tại này mà thôi. Nhưng tôi nghĩ thật ra trong giây phút này chúng ta chỉ có mỗi sự sống. Đánh mất giây phút hiện tại này, không phải ta phí mất thời gian, mà chính là ta đang đánh mất đi sự sống của mình.
Tôi nghĩ rằng trong giây phút hiện tại này, mình đừng bao giờ đánh mất niềm tin và niềm vui. Tuy gặp khó khăn, nhưng tôi không để cho những bận rộn và âu lo ngăn trở không cho tôi tiếp xúc được với những điều may mắn chung quanh mình, được ngồi với người thân, nắm tay nhau đi dạo với niềm vui… Những hạt giống hạnh phúc ta gieo trồng cũng như những đóa hoa sáng nay, khi nắng ấm về, nào có ai nhắc đâu mà chúng vẫn nở rộ.
Trong cuộc đời có những cái mà ta không nên và cũng không thể làm cho chúng nhanh lên được. Chúng cần thời gian, chúng cần sự chậm rãi. Và khi ta thúc hối những gì không thể thúc hối, khi ta không còn biết cách sống với những gì đang có mặt, ta phải trả một giá rất đắt là đánh mất đi hạnh phúc của mình.
Buổi sáng nay, nắng trải hồng trên con đường đất nhỏ. Những khuôn nắng đẹp trên sàn gỗ in từ khung cửa lớn. Ngày hôm nay sẽ mới hơn ngày hôm qua. Đâu ai biết được. Muộn phiền đi, hạnh phúc đến, đâu phải ai gọi mời. Tôi nghĩ mình hãy tập mở lòng ra, cho mây trắng thênh thang bay, cho bầu trời xanh hơn, cho dòng suối trong hơn, và cho ta đừng đánh mất thêm nữa một ngày vừa mới lên. Sáng nay tôi bước đi thật yên theo ánh nắng dưới mỗi bước chân mình.
Tôi có đọc được bài thơ hài cú này, không biết tên tác giả,
Người chiết tự trong đêm
Chữ bình tâm loay hoay xếp mãi
Quên ngày mới vừa lên
Anagram at night
Could not arrange "peace of mind"
Missed the dawn's light.
Hay quá phải không bạn! Có nhiều lúc trong đêm tối của cuộc đời, chúng ta vì cứ mãi loay hoay lo sắp xếp hạnh phúc cho mình, mà lại vô tình không thấy được một bình minh vừa mới đang lên ngoài cửa sổ…
Nguyễn Duy Nhiên
