ở đời thì ta thường mùa nào biết mùa ấy mà thôi, bốn mùa của vạn vật được cảm thụ qua cái thấy chân thật. xuân có hoa nở, hạ có cau xanh, thu có lá vàng, đông có tuyết trắng. Con người luôn chờ đợi sự trở về của chồi non xanh biếc, mong mỏi áng mây chiều trôi nhẹ trong những chiếc bóng, trên những táng cây cổ thụ và nhìn thấy từng giọt sương đọng lại bên bờ thung lũng, ven đồi cỏ hoa. Mỗi ngày mỗi khác, mỗi phút mỗi giây lại qua đi trong ánh nắng tan biến nuối tiếc để lại chút ngây ngô cho những chú ong vàng vui đùa theo hơi thở của hương bay, suối reo và bóng mây phảng phất nơi phương trời cao rộng.

Bài ca Sơn mụ của zeami có đoạn:
“ chào em, chào em nhé
Tôi trở lại núi đồi
Trong mùa xuân tôi đón
Trên cây cành hoa tươi
Ánh trăng thu tuyệt vời.
Mùa đông tôi trôi dạt
Trong mịt mù tuyết rơi
Hóa thân là Sơn mụ
Lẫn vào trong cuộc đời
Để rồi trong một thuở
Nghe em hát về tôi.”

Dù đi đâu, ở phương trời nào hay bản lai thế giới nào thì chất xuân vẫn một màu uyên nguyên tròn đầy. Vì bản chất của xuân là trong ngần, đẹp như ánh trăng mười sáu, như dòng sông thu. Với ta khi cảm nhận một điều gì đó đang bắt đầu thay đổi thì ta thường đưa mắt nhìn lên bầu trời hay đứng ngắm đọt lá non hé chồi. Thực sự để biết tác duyên xuân đến hay chưa thì chúng ta thường phải vọng xuân, ban đầu cuộc sống không có cái gì gọi là miên viễn cả, chỉ tồn tại duy nhất là cái bóng, rồi sau đó chúng ta mới cố gắng tìm cái chân. Vào mỗi buổi sáng tôi luôn có thói quen thích quét lá rụng và có một lần tôi thơ thẩn bước ngan qua bóng của người huynh đệ đang đi tới, tôi chợt dừng lại và hỏi : Thầy thấy lá rụng như thế này, Thầy có thấy điều gì thật của nó không? Thầy Ân trả lời có chứ, tôi thấy tôi trong đó! Vừa nói xong thì tôi và Thầy buông chổi xuống và mỉm cười. Xuân là thế đấy bạn à, chúng ta cần buông bỏ tất cả những cái giả tạo, lớp vỏ bên ngoài để thấy được tự tánh chân thật vốn tiềm ẩn bên trong. Chính vì thế mà suốt cả một năm trời cây mai mới nở hoa một lần, vũ trụ như muốn cất tiếng hót thanh tao để đáp lại lời thỉnh cầu của chúng sinh. Còn thơ của Nguyên Hiền lại cho ta thẫm thấu thêm về một thế giới bất biến mà chỉ nơi ấy, ai mở then cửa thì mới thấy hết ánh sáng rọi vào :

“Nâng đóa sen, mở then huyền vạn vật
Ai mỉm cười, cắn vỡ hạt hư vô
Cõi miên trường từ bàn tay của Bụt
Suốt thiên thu, ấn nguyệt hiện cam lồ”.

Hằng ngày ta luôn sống trong ảo tưởng, nghĩ rằng mình vẫn còn sống đây như ta vẫn đi, ta vẫn uống và ta vẫn đang nhìn nắng lên, cỏ úa đấy thôi nhưng đâu có mấy khi ai biết được sự sống bắt đầu từ những sự chết. Nói thế để chúng ta mạnh dạng tiếp nhận những ảo huyền hư hao hay chỉ sợ quá mà bỏ quên và ở bên kia thế giới mới cho người ta nhìn ra sự trống rỗng mong chờ. Khi một câu chuyện qua đi trong kí ức cũng vậy, nó lại để lại biết bao câu hỏi như chưa từng biết gì ?

... đừng bao giờ em hỏi
Vì sao và vì sao?
Dường như mùa xuân năm nào, bao giờ cũng biết dè chừng, khiêm tốn. đã nói đến xuân tươi là chúng ta đang chiêm nghiệm về nét chân xuân bất tuyệt vô khứ vô lai. Mà nơi ấy chỉ có cái trượng phu, cái chứng nghiệm còn lại những cái bóng nổi trôi khác lại bị xé rách trong mỗi một thời khắc.

Một mũi tên sáng loáng lìa dây cung
Lao vút tới mặt trời nổ tung...
Đầy sân hoa cam rụng
Phảng phất bóng vô cùng”.

Những vọng tưởng có lúc phải nằm yên, xuôi theo dòng chảy thức biến, để lộ lên cái hư ảo hiếm hoi. Trong căn nhà đầy màng nhện, đầy bụi bặm cũng có nhiều tiết tấu của âm thanh nhưng không phải thế mà chúng đánh mất đi giá trị của thực thể cái gọi là thường tại của mùa xuân. Như nhà thơ Tuệ Nguyên cũng diễn tả cái thấy của mình:

“…Hãy an nhiên,
em hãy hát ca đi,
Sự sống - tình người
mùa xuân còn mãi...”

Bởi tưởng chừng mùa xuân vốn chân như tuyệt đối trong con mắt tích môn. Như chúng ta thường thấy, nào là lộc non, nước xanh, mấy trắng, hoa rộ khắp cõi đời. khi đã nhận biết ra những đối tượng có mặt ấy rồi thì chúng ta cũng dễ nhìn chất xuân trong sự sống đổi thay, vì bản chất của xuân là mộng là huyễn. nhờ vào thời tiết của vũ trụ, tâm tánh suy nghĩ của con người tác động và hơi thở sáng bừng ấy mà xuân đã thay áo mà Liên Hoa cư sĩ cũng đồng thể với thiên thu:

“ Uống trà say ngủ trên mây
Gió qua, mây vỡ, mộng rơi còn gì…”
Lẽ dĩ nhiên, khi nói đến xuân là nói đến thiền và nói đến tình, mà chất liệu của xuân được khơi nguồn từ những cái tự do, sau đó con người mới phân biệt nét hữu hạn của xuân. Chính vì vậy, ta đừng nên sợ hãi một khi lớp áo bên ngoài được bỏ đi và chớ nên níu lại những ánh chớp lèo bấy lâu mà hãy thả trôi bức tường não phiền ấy để về với hư vô.

 
Kinh Tâm - Thích Pháp Bảo

“ Viết tặng Lê Hoàng Trí – Phan Thiết, nhân lần đại tường lần thứ năm 22 – 23 - tháng 11 Âl ”